Piet Mondriaan: voor een juiste interpretatie

Nataliya Bagatskaya, "Lisa op bezoek bij Mondriaan-3" , 2021. Acryl / lak op canvas, 60 x 60 cm.

Antonella Preti, Dreaming of Bauhaus , 2020. Acryl op stof, 60 x 60 cm.

De interpretatie van een abstract kunstwerk is voor de kijker complexer en minder intuïtief dan zijn figuratieve tegenhanger, zozeer zelfs dat als we naar een portret kijken, mede dankzij de informatie uit de titel zelf, het mogelijk is om begrijpen, zowel de identiteit van de beeltenis als de relatie met de kunstenaar, een reden die vaak achter de creatie van het meesterwerk zelf zit. Integendeel, om een abstract schilderij op het diepste en meest notionistische niveau te waarderen, is het raadzaam om het grondiger te documenteren en te bestuderen, om vertrouwd te raken met de historisch-artistieke context van erbij horen en het creatieve proces dat leidde tot it, het resultaat van de persoonlijke kijk van de kunstenaar-kunstenaar op de wereld. Wat zojuist is gezegd, wordt weerspiegeld in de analyse van Piet Mondriaans Compositie met rood, geel en blauw (1929), voor velen 'godslasterlijk', een eenvoudige weergave van geometrische vormen in kleur. In werkelijkheid vertelt het meesterwerk uit 1929 een veel dieper verhaal, aangezien het het resultaat is van een taalkundige zoektocht, die de Nederlandse meester uitvoerde vanaf ongeveer 1907, een tijd waarin hij, nadat hij de spirituele discipline van de theosofie had benaderd, de filosofische principes ervan overnam, strevend naar naar de vereniging van het universele en het individuele, het innerlijke en het uiterlijke, door de conceptie van chromatisch en formeel steeds essentiëlere en evenwichtigere composities. In feite presenteert Compositie met rood, geel en blauw , waarvan de populaire stijl, die de ontwerpers zo dierbaar is, werd bedacht in de periode tussen de twee wereldoorlogen, een zorgvuldige verdeling van verticale en horizontale lijnen, gerangschikt op de steun om te verkrijgen vierkante en rechthoekige achtergronden van harmonieuze grootte, waarbinnen de drie primaire kleuren verwijzen naar een precieze symboliek: geel is gerelateerd aan zonne-energie, rood vertegenwoordigt de vereniging van licht en ruimte, en blauw is geassocieerd met de spirituele sfeer. In deze context wordt het universele evenwicht waarnaar de kunstenaar streeft goed weergegeven door het grote witte vierkant, dat bovenaan, rechts van de steun, wordt geharmoniseerd door de aanwezigheid van de bovengenoemde gekleurde geometrische figuren, die zijn gerangschikt in de verschillende en tegenovergestelde hoeken van het canvas. Na deze korte beschrijving is het mogelijk om de "verwante" werken te begrijpen die door dezelfde meester zijn gemaakt, die in een tijdspanne van ongeveer de jaren 1920 tot de jaren 1930 kunnen worden geplaatst. Vervolgens evolueert de geometrische stijl van de meester in werken als Tableau I: Lozenge with Four Lines and Gray , om zich meer te concentreren op het verkennen van het potentieel van de ruitvormige, ruitvormige figuur, die, door de meer klassieke oriëntatie van het canvas te verplaatsen, geeft de lijnen die erin besloten liggen lijken op een grotere en onbepaalde uitgebreidheid. Vanaf de jaren 40 bereikt de kunstenaar, inmiddels letterlijk betoverd door de vitaliteit van de stad New York, een plek die intens wordt ervaren op het ritme van de jazzmuziek, eindelijk de laatste fase van zijn werk, gekenmerkt door de asymmetrische verdeling van felgekleurde vierkanten geplaatst binnen gele lijnen, bedoeld om het ritme van de bovengenoemde metropool te synthetiseren, net zoals gebeurt in Broadway Boogie-Woogie (1942-43). Ook representatief voor deze periode is New York City 1 , een schilderij uit 1941 dat onlangs veel media-aandacht heeft gekregen, omdat het al meer dan vijfenzeventig jaar ondersteboven wordt tentoongesteld in de Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen in Düsseldorf, Duitsland. Deze vondst, die de handtekening draagt van de Italiaanse kunstenaar Francesco Visalli, illustreert ruimschoots de hierboven betoogde stelling: de interpretatie van een abstract schilderij blijkt ook vandaag de dag complexer en arbeidsintensiever dan die van een figuratief werk.

Dr. Matthias Kerling, Selfsimilar Mondrian squares , 2022. Digitale kunst op papier, 50 x 50 cm.

Harouna Andre Guillabert Gacko, Ours Mondriaan Pop art , 2022. Sculptuur, hars/lak op ander substraat, 45 x 35 x 23 cm / 1,00 kg.

Piet Mondriaan: postimpressionistische, luministische en kubistische oorsprong.

De Nederlandse meester is vooral bekend vanwege het eerder genoemde artistieke onderzoek van neoplastische aard, hoewel een dergelijk gezichtspunt alleen door hem werd bereikt door een lange en moeizame zoektocht naar 'identiteit', die niet beperkt bleef tot het resultaat van puur filosofische oriëntaties, zoals het werd bepaald door een geleidelijk cognitief proces, dat plaatsvond in de voorbereidende kennis en praktijk van enkele eerdere figuratieve stromingen, zoals het postimpressionisme, het luminisme en het kubisme. Wat het eerste deel betreft, werd Mondriaan aan het begin van de twintigste eeuw grotendeels beïnvloed door het werk van Kees van Dogen, Otto van Rees en Jan Sluijters, postimpressionisten die kleur op gedurfde manieren gebruikten en zich sterk lieten inspireren door het werk van Vincent van Gogh. Het experiment van de Nederlandse kunstenaar, naar het voorbeeld van de eerder genoemde meesters, kan worden samengevat door de snelle schets uit 1907, getiteld The Red Cloud , die wordt gekenmerkt door een sterke chromatische expressiviteit. Dit standpunt werd verrijkt door zijn ontmoeting met Jan Toorop, een Nederlandse exponent van het luminisme, wiens artistiek onderzoek, neigend naar de realisatie van licht door middel van een reeks stippen of korte lijnen van primaire kleuren, Mondriaan betoverde, die waarschijnlijk uit die tijd op, raakte grotendeels geïnteresseerd in het gebruik van de bovengenoemde chromatiek. Na de luministische periode en de spirituele invloed van de theosofie kwam de meester zo dicht bij het voorbeeld van Paul Cézanne en de kubistische schilders dat hij in 1912 naar de Franse hoofdstad verhuisde om het werk van Picasso en Braque beter te volgen. De voorschriften van het kubisme in het werk van Mondriaan waren echter uitgeput tegen de tijd van zijn terugkeer naar zijn vaderland, dat wil zeggen, rond 1914, toen hij de bovengenoemde stijl tot het uiterste dreef, om het uiteindelijk uit te putten met de oprichting van De Stijl. beweging (1917).

Cécile Duchêne Malissin, Homage to Mondriaan , 2015. Schilderij, pastel/potlood op canvas, 30 x 30 cm.

Cécile Duchêne Malissin: Hommage aan Mondriaan

Het schilderij van Malissin vertegenwoordigt een uitdrukkelijk eerbetoon aan het werk van de luminist Mondriaan, die zijn progressieve stilistische evolutie naar het neoplasticisme duidelijk maakte door de opeenvolging van meesterwerken met bomen als onderwerp, die deel uitmaakten van een serie met dezelfde naam gemaakt tussen 1908 en 1912. In het bijzonder zou het "realisme" van het werk van de Artmajeur-kunstenaar dat van Red Tree "volgen", een schilderij van rond 1908, waarin Mondriaan zijn proces begon van het synthetiseren van formele beeldtaal door de eliminatie van het traditionele picturalisme, weergegeven door de conceptie van een essentiële compositie, waarin een boom, perfect in het midden van de steun, wordt omlijst door de rechthoek van het canvas. Bovendien strekt de door de kunstenaar gezochte vereenvoudiging zich uit tot de kleuren, zodat hij zich beperkt tot het gebruik van de tinten blauw, zwart, rood en geel. Tegelijkertijd blijven, ondanks het 'minimalisme', de elementen van het verhaal trouw aan het werkelijke gegeven, zozeer zelfs dat de ideale lijn van een lage horizon en de lucht waarop de boom met zijn stam en takken afsteekt, kan worden glimp opgevangen. Juist deze laatste eigenaardigheden geven het werk stilistische kenmerken die vergelijkbaar zijn met het werk van Vincent van Gogh, met wie Mondriaan een rijke emotionele interpretatie van vormen deelt.

Emmanuel Passeleu, Mondriaanvliegtuig , 2022. Digitale foto, 50 x 50 cm.

Emmanuel Passeleu: Mondriaanvliegtuig

Passeleu's digitale fotografie documenteert de grote herhaling van Mondriaans neoplastische stilistische kenmerken binnen de 20e-eeuwse en hedendaagse architectuurtaal. Door het werk van de Artmajeur-kunstenaar te bekijken, is het zelfs mogelijk om enkele cultusgebouwen te herinneren die zijn gemaakt met de bovengenoemde kleurrijke geometrieën, zoals bijvoorbeeld het Schröderhuis van Gerrit Rietveld (1924, Utrecht), Charles en Ray Eames' Case Study House No.8 (1949) en het Haagse Stadhuisgebouw van Studio VZ (2017). In het eerste geval blijkt de privéwoning het vroegste voorbeeld van architectuur te zijn, bedoeld om Mondriaans stilistische motieven op te roepen, hoewel het in werkelijkheid het werk was van Gerrit Rietveld, een meester in de neoplastische architectuur, beïnvloed door dezelfde concepten, die de maker van Broadway Boogie-Woogie inspireerden. In feite hebben de gevels van het Rietveld Schröderhuis de vorm van een agglomeratie van vlakken en lijnen, waarvan de chromatiek veelvuldig verwijst naar de drie door Mondriaan geliefde primaire kleuren: rood, geel en blauw. In plaats van Case Study House No.8, vertegenwoordigt zo'n prototypische en geprefabriceerde structuur, onderscheiden door Mondriaans abstracte vlakken en rasters, de typische vrucht van de economische hoogconjunctuur (1949), een tijd waarin het 'patroon' van de Nederlandse meester begon te worden gereproduceerd op een "consumenten" manier. Tot slot, over de actualiteit gesproken, het is goed om bekend te maken hoe de populariteit van Mondriaan onveranderd is gebleven in de architectuurwereld, want in 2017 werd het Haagse stadhuis ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van De Stijl versierd met de typische primaire kleuren van de Hollandse meester.

Michael Cheung, Compositie met rode, blauwe en gele retr o, 2022. Acrylverf op canvas, 60 x 60 cm.

Michael Cheung: Compositie met rode, blauwe en gele retro

Het werk van Artmajeur-kunstenaar Cheung hergebruikt, in een figuratieve versie, een van Mondriaans meest gevierde neoplastische meesterwerken, Compositie met rood, blauw en geel (1930). In feite hebben de geometrieën van de Nederlandse meester in deze originele en unieke versie van het bovengenoemde canvas een interieur gegenereerd, waarin niet alleen de muren en een geel object links op de voorgrond staan, maar ook de figuur van een vrouw, wiens identiteit verborgen blijft achter dik haar, die is gerangschikt op verfijnde en elegante rode jurken. In deze nieuwe context krijgt het werk een onbewerkte betekenis en wordt het geassocieerd met de meer typische afbeeldingen van interieurs met figuren, bedoeld om ons onder te dompelen in het privéleven van mensen. Over het meesterwerk van Mondriaan gesproken, het schilderij uit 1930 bevat echter het chromatische gebruik van rood, blauw, geel, wit en zwart, en verzamelt ze in een compositie die is teruggebracht tot de eenvoudigste rechtlijnige vormen van het vierkant en de rechthoek, die worden gedefinieerd door verticale en horizontale lijnen. . Een dergelijke taal wordt door de kunstenaar zelf 'compositie' genoemd, aangezien de organisatie van abstracte en asymmetrische vormen op het doek de synthese van universele krachten concretiseert.