Τιμ Μπάρτον
Ο Τιμ Μπάρτον (γεννημένος στις 25 Αυγούστου 1958) είναι Αμερικανός σκηνοθέτης, καλλιτέχνης και συγγραφέας γνωστός για το ξεχωριστό, γοτθικό στυλ του και ένα μοναδικό μείγμα σκοτεινής φαντασίας και ιδιόρρυθμου χιούμορ. Γεννημένος στο Μπέρμπανκ της Καλιφόρνια, ο Μπάρτον έδειξε από νωρίς ενδιαφέρον για το σχέδιο και τον κινηματογράφο, επηρεασμένος από τις ταινίες τρόμου και τη μακάβρια αισθητική του γερμανικού εξπρεσιονισμού. Παρακολούθησε το California Institute of the Arts (CalArts), όπου σπούδασε κινούμενα σχέδια χαρακτήρων.
Η καριέρα του Burton ξεκίνησε στα Walt Disney Studios, όπου εργάστηκε ως animator και concept artist. Ωστόσο, το ασυνήθιστο στυλ του δεν ταίριαζε με την πιο παραδοσιακή προσέγγιση της Disney. Παρόλα αυτά, άφησε το στίγμα του με τις μικρού μήκους ταινίες "Vincent" (1982) και "Frankenweenie" (1984), οι οποίες παρουσίασαν το χαρακτηριστικό μείγμα του απόκοσμου και του ιδιότροπου. Αυτά τα πρώιμα έργα τράβηξαν την προσοχή του Χόλιγουντ, οδηγώντας στην πρώτη του μεγάλη μεγάλου μήκους ταινία, "Pee-wee's Big Adventure" (1985), μια εμπορική επιτυχία που καθιέρωσε τον Μπάρτον ως σκηνοθέτη με ξεχωριστό όραμα.
Ο Μπάρτον κέρδισε ευρεία αναγνώριση με το "Beetlejuice" (1988), μια σκοτεινή κωμωδία που εδραίωσε τη φήμη του για τη δημιουργία οπτικά ευφάνταστων και ιδιόρρυθμων ταινιών. Η επιτυχία του συνεχίστηκε με το "Batman" (1989) και το σίκουελ του "Batman Returns" (1992), που έφερε μια πιο σκοτεινή, πιο στυλιζαρισμένη άποψη για το είδος των υπερήρωων.
Το 1990, ο Burton σκηνοθέτησε το "Edward Scissorhands", ένα σύγχρονο παραμύθι που έγινε καλτ κλασικό και σηματοδότησε την αρχή των συχνών συνεργασιών του με τον ηθοποιό Johnny Depp και τον συνθέτη Danny Elfman. Αυτό το τρίο θα συνέχιζε να δημιουργεί πολλές εμβληματικές ταινίες, συμπεριλαμβανομένου του "Ed Wood» (1994), «Sleepy Hollow» (1999), «Charlie and the Chocolate Factory» (2005) και «Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street» (2007).
Ο Μπάρτον είναι επίσης γνωστός για τη δουλειά του στο stop-motion animation, την παραγωγή και τη σκηνοθεσία ταινιών όπως «The Nightmare Before Christmas» (1993) και «Corpse Bride» (2005). Αυτές οι ταινίες αποτελούν παράδειγμα της ικανότητάς του να συνδυάζει σκοτεινά θέματα με μια ιδιότροπη αισθητική, ελκυστική τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες.
Καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Μπάρτον παρέμεινε μια μοναδική φωνή στο Χόλιγουντ, δημιουργώντας με συνέπεια ταινίες που είναι οπτικά εντυπωσιακές και θεματικά πλούσιες. Το έργο του συχνά διερευνά θέματα απομόνωσης, παρεξηγημένων ξένων και την ανάμειξη του μακάβριου με το ιδιότροπο. Πέρα από τον κινηματογράφο, ο Burton είναι επίσης ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης, έχοντας εκθέσει τα σχέδια, τους πίνακες και τα γλυπτά του σε γκαλερί σε όλο τον κόσμο.
Tim Burton - Τσιουάουα με κόκκινη μύτη (2005). Ακουαρέλα σε χαρτί
Tim Burton: η εικαστική τέχνη πίσω από τον σκηνοθέτη
Τα καλλιτεχνικά χαρίσματα του Τιμ Μπάρτον εκτείνονται πολύ πέρα από τη δημιουργία ταινιών, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα μορφών εικαστικών τεχνών, όπως πίνακες ζωγραφικής, σχέδια και γλυπτά. Το έργο τέχνης του είναι μια ζωντανή αντανάκλαση της ίδιας σκοτεινής ιδιότροπης αισθητικής που καθορίζει τις ταινίες του, εξερευνώντας συχνά θέματα φαντασίας, απομόνωσης και μακάβριο. Αυτά τα έργα είναι εμποτισμένα με μια σουρεαλιστική, γοτθική ευαισθησία, που κατοικείται από ιδιόρρυθμους χαρακτήρες με υπερβολικά χαρακτηριστικά, όπως μεγάλα, εκφραστικά μάτια και επιμήκη άκρα. Το καλλιτεχνικό ύφος του Μπάρτον είναι άμεσα αναγνωρίσιμο, χαρακτηριζόμενο από έναν συνδυασμό παιδικής αθωότητας και απόκοσμους τόνους.
Από νεαρή ηλικία, ο Burton γοητευόταν βαθιά από το σχέδιο, επηρεασμένος από κλασικές ταινίες τρόμου, κόμικς και έργα καλλιτεχνών όπως ο Edward Gorey. Τα πρώτα του σκίτσα έθεσαν τα θεμέλια για τη μοναδική καλλιτεχνική φωνή του, συνδυάζοντας παραδοσιακά στοιχεία κινουμένων σχεδίων με το ιδιότυπο, συχνά μακάβριο όραμά του. Καθώς η καριέρα του προχωρούσε, ο Burton συνέχισε να αναπτύσσει το ξεχωριστό του στυλ, παράγοντας ένα τεράστιο σύνολο έργων που περιλαμβάνει όχι μόνο τέχνη που σχετίζεται με τον κινηματογράφο αλλά και αυτόνομα κομμάτια που προσφέρουν μια βαθύτερη ματιά στη φαντασία του.
Τα σχέδια του Tim Burton αποτελούν βασικό στοιχείο του καλλιτεχνικού του έργου, αντανακλώντας το μοναδικό του όραμα και τις γοτθικές ευαισθησίες του. Τα σκίτσα του συχνά παρουσιάζουν ιδιόρρυθμους, απόκοσμους χαρακτήρες με υπερβολικά χαρακτηριστικά και σουρεαλιστικά σκηνικά, που αντικατοπτρίζουν τους ευφάνταστους κόσμους που εμφανίζονται στις ταινίες του. Αυτά τα σχέδια χαρακτηρίζονται από το σκοτεινό τους χιούμορ και μια αίσθηση παιχνιδιάρικης ανησυχίας, που συχνά προβάλλουν θέματα απομόνωσης, μακάβρια και φανταστικά στοιχεία.
Τα σχέδια του Μπάρτον δεν είναι απλώς προπαρασκευαστικά σκίτσα για τις ταινίες του αλλά είναι αυτόνομα έργα που αποκαλύπτουν τη δημιουργική του διαδικασία και το προσωπικό του καλλιτεχνικό στυλ. Συχνά περιλαμβάνουν ευφάνταστα πλάσματα και περίεργες φιγούρες, που αποδίδονται με στυλ που συνδυάζει την παιδική απλότητα με την περίπλοκη λεπτομέρεια. Η χρήση έντονων γραμμών και ελάχιστου χρώματος τονίζει τον εκφραστικό, συχνά ανησυχητικό χαρακτήρα των θεμάτων του.
Πολλά από τα σχέδιά του έχουν παρουσιαστεί σε διάφορες εκθέσεις και εκδόσεις, παρέχοντας στους θαυμαστές και τους λάτρεις της τέχνης μια βαθύτερη ματιά στο καλλιτεχνικό του σύμπαν. Τα σκίτσα και οι εικονογραφήσεις του προσφέρουν μια εικόνα για την ανάπτυξη των κινηματογραφικών του ιδεών και χαρακτήρων, αποκαλύπτοντας το εύρος της δημιουργικότητάς του πέρα από το κινηματογραφικό του έργο.
Το 2009, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) στη Νέα Υόρκη τίμησε τον Μπάρτον με μια μεγάλη αναδρομική έκθεση με τίτλο "Tim Burton", που παρουσίαζε πάνω από 700 έργα τέχνης του. Η έκθεση περιλάμβανε μια ποικιλία από σχέδια, πίνακες ζωγραφικής, storyboards, κούκλες και ταινίες μικρού μήκους, παρέχοντας μια εικόνα για τη δημιουργική του διαδικασία. Ταξίδεψε σε μεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Μελβούρνης, του Τορόντο, του Λος Άντζελες, του Παρισιού και του Τόκιο, επιτρέποντας στο κοινό σε όλο τον κόσμο να γνωρίσει το βάθος και το εύρος της καλλιτεχνικής του παραγωγής.
Τα γλυπτά του Burton είναι μια φυσική προέκταση των σχεδίων και των πινάκων του, ζωντανεύοντας τους φανταστικούς χαρακτήρες και τα πλάσματα του σε τρισδιάστατη μορφή. Αυτά τα γλυπτά διατηρούν συχνά τις ίδιες ιδιότροπες αλλά ανησυχητικές ιδιότητες που καθορίζουν τα άλλα έργα του, με εκφραστικές μορφές που μεταφέρουν συναισθήματα μέσα από υπερβολικά χαρακτηριστικά και ασυνήθιστες αναλογίες. Η απτική, χειροποίητη ποιότητα αυτών των γλυπτών προσθέτει στη γοητεία τους, συνδυάζοντας τις παραδοσιακές τεχνικές γλυπτικής με μια πιο πειραματική, καλλιτεχνική προσέγγιση. Το γλυπτό του «Mars Attacks! Prototype Martian Maquette» (1996) πωλήθηκε για 7.200 δολάρια σε δημοπρασία, υπογραμμίζοντας τη σημαντική επίδραση που είχε στην αμερικανική ποπ κουλτούρα.
Είτε στους πίνακές του, είτε στα σχέδια ή στα γλυπτά του, η εικαστική τέχνη του Tim Burton αποτελεί ουσιαστικό μέρος της δημιουργικής του ταυτότητας. Αυτά τα έργα όχι μόνο παρέχουν ένα παράθυρο στον ευφάνταστο κόσμο του, αλλά καταδεικνύουν επίσης την ευελιξία και το βάθος του ως καλλιτέχνη πέρα από τη διάσημη καριέρα του στον κινηματογράφο. Μέσα από αυτά τα διάφορα μέσα, ο Burton συνεχίζει να εξερευνά και να εκφράζει το μοναδικό του όραμα, θολώνοντας τα όρια μεταξύ του μακάβρου και του ιδιότροπου με τρόπους που αντηχούν βαθιά στο κοινό του.
Βιβλία και εκθέσεις μέσα στα χρόνια
Ο Tim Burton έγραψε και εικονογράφησε το ποιητικό βιβλίο «The Melancholy Death of Oyster Boy & Other Stories», που εκδόθηκε το 1997 από τις Faber and Faber, και αργότερα κυκλοφόρησε το «The Art of Tim Burton» το 2009, μια ολοκληρωμένη συλλογή 434 σελίδων με τα σχέδιά του. , σκίτσα και έργα τέχνης που εκτείνονται σε σαράντα χρόνια. Αυτή η οριστική συλλογή, ομαδοποιημένη σε δεκατρία κεφάλαια, εμβαθύνει σε κοινά θέματα στο έργο του Burton και περιλαμβάνει πάνω από 1.000 εικονογραφήσεις από τα προσωπικά του αρχεία, με πληροφορίες από φίλους και συνεργάτες. Το 2015, ο Burton ακολούθησε το "The Napkin Art of Tim Burton: Things You Think About in a Bar", με σκίτσα που έγιναν σε χαρτοπετσέτες σε διάφορα μπαρ και εστιατόρια που επισκέφτηκε.
Από τις 22 Νοεμβρίου 2009 έως τις 26 Απριλίου 2010, ο Burton είχε μια αναδρομική έκθεση στο MoMA της Νέας Υόρκης, παρουσιάζοντας πάνω από 700 κομμάτια, συμπεριλαμβανομένων σχεδίων, ζωγραφικής, storyboards και κινηματογραφικών εφημερίδων, πολλά από την προσωπική του συλλογή. Στη συνέχεια, η έκθεση ταξίδεψε στο Αυστραλιανό Κέντρο για την Κινούμενη Εικόνα στη Μελβούρνη, που θα διαρκέσει από τις 24 Ιουνίου έως τις 10 Οκτωβρίου 2010, και ενσωμάτωσε επιπλέον υλικό από την ταινία του «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων». Από τις 12 Δεκεμβρίου 2012 έως τις 15 Απριλίου 2013, το "Tim Burton στο Μουσείο Τέχνης της Σεούλ" εκτέθηκε στη Σεούλ της Νότιας Κορέας, με 862 έργα του, συμπεριλαμβανομένων σχεδίων, ζωγραφικής και γλυπτικής. Η έκθεση χωρίστηκε σε τρία μέρη: «Surviving Burbank» (1958-1976), «Beautifying Burbank» (1977-1984) και «Beyond Burbank» (1985 και μετά).
Selena Mattei
