Bernardo Paz kimdir?
Brezilya çelik endüstrisinin önde gelen isimlerinden ve hevesli bir sanat koleksiyoncusu olan Bernardo Paz, 1980'lerde Instituto Inhotim'i kurdu. Brezilya'nın Brumadinho şehrinde bulunan bu önemli kültürel simge yapı, Roberto Burle Marx tarafından ustalıkla hazırlanmış bahçelerin yer aldığı 300.000 m2'lik geniş bir alanı kapsıyor. Latin Amerika'nın en büyük açık hava sanat mekanı unvanını taşıyor.
Tesis, çağdaş Brezilya sanatının önemli bir merkezi olan ünlü Inhotim Koleksiyonu'na ev sahipliği yapmaktadır. Aralarında Cildo Meireles, Chris Burden, Hélio Oiticica, Matthew Barney, Adriana Varejão, Marepe, Ernesto Neto, Paul McCarthy, Doris Salcedo ve Miguel Rio Branco'nun da bulunduğu 100 önemli sanatçının 500'den fazla sanat eserinden oluşan geniş bir yelpazeye sahiptir.
Inhotim'in web sitesine göre Kasım 2017'de Inhotim'in arkasındaki vizyon sahibi Bernardo Paz, Yönetim Kurulu başkanlığı görevinden süresiz olarak istifa etti. Daha sonra 27 Kasım'da Enstitü Yönetim Kurulu, yerine ekonomist Ricardo Gazel'i yeni başkan olarak atadı.
Sanat teknolojiden daha büyük bir güce sahiptir
Hiçbir koleksiyon bütünüyle sunulamaz ancak tamamen benzersiz bir bütünlüğün ikna edici bir parçası olarak hareket edebilir. Bernardo Paz (Belo Horizonte, 1951) koleksiyonu, Inhotim olarak bilinen bir botanik bahçesi olan ambalajının şaşmaz damgasını taşıyor (Tim, arazinin asıl sahibinin adı olan "Bay Nhô veya Inhô"). 2002 yılında bu Brezilyalı sanayici, Minas Gerais Eyaleti'nin kuzeyindeki Brumaldinho'da, Latin Amerika'da benzeri görülmemiş bir vakfın açılışını yaptı ve oradan, 18. yüzyıl burjuvazisinin üstlendiğine benzer bir sosyal projeye girişti. kütüphaneler, okullar, müzeler gibi eğitim yapılarının yaratılmasına başlandı. O zamanlar dünyayı anlamak önemliydi. Ve eğer bir sanat eseri olup bitenlerin ifadesiyse, Paz, küratörlerden bahçıvanlara kadar 600 kişinin çalıştığı Atlantik ormanının bu yerleşim bölgesinden sanatçıların bunları gerçekleştirmesi için gerekli koşulları yaratıyor.
"Tek ilgi alanım eğitim. Mantıklıyım, tutkulara kapılmıyorum. Bu dünyada spekülatörler ve sahtekarlar çok var" En büyüğü olan bu müze kompleksinin mottosu "Konsept oluşturmak, fikri uygulamak, deneyim yaşamak". Peyzaj mimarı Roberto Burle Marx tarafından bilim adamlarının nesli tükenmekte olan türleri kurtarmasına olanak tanıyan bilimsel bir laboratuvar tarzında tasarlanan 70 hektarlık olağanüstü botanik rezervi cazibe merkezidir. Dört yıl boyunca Çağdaş Sanat Enstitüsü, mekanın coşkusuyla yakından bağlantılı, çok heykelli bir koleksiyonun ruhunu aktif olarak paylaşan binlerce insanı cezbetti. Yapay göller ve nadir botanik türlerle çevrili yaklaşık yirmi pavyon, Brezilya ve uluslararası sahneden Cildo Meireles, Tunga, Hélio Oiticica, Adriana Varejâo, Janet Cardiff ve George Bures Miller, Matthew Barney, Doug Aitken gibi sanatçıların eserlerine ev sahipliği yapıyor. çevreye müdahaleler - Chris Burden, Dan Graham, Jorge Macchi, González-Foerster, Rirkrit Tiravanija, Olafur Eliasson, Simon Starling. "Avangard fikir paradigmasının sonunu işaret eden altmışlı yıllardan eserler satın alarak başladım. Seksenli ve doksanlı yıllardaki Brezilyalı yaratıcıların çalışmalarıyla devam ettim. Şimdi elimizde 450 eser var; her sergide rotasyon yapıldı" diye açıklıyor Paz.
SORU: Koleksiyonculuk çoğu zaman kişisel motivasyonlarla yakından iç içe geçiyor. Seni buna ne sürükledi?
CEVAP: Yetişme tarzım beni şekillendirmede önemli rol oynadı. Vatansever bir mimar olan babam beni milli marşlarla uyuturdu. Hassas bir ruha sahip olan annem bir ressam ve yazardı. Bana disiplin ve sebat değerlerini aşıladılar. Gençliğimde dünya çapında seyahatlere çıktım. 1970 yılında Acapulco'da çok önemli bir an geldi; burada canlı bir orkestranın ve mutluluk saçan dans eden insanların olduğu büyüleyici bir bahçeyle karşılaştım. Bana ilham verdi ve "Bunun gibi bir şey yaratmak istiyorum" diye düşünmeye sevk etti. Bu aydınlanma tüm hayatımı etkiledi. Daha sonra endüstriyel çelik ve madencilik alanında kariyerime devam ettim. Ancak, zekice ama spekülatif tartışmaların hakim olduğu bu dünyanın anlamsızlığını kısa sürede fark ettim. Böylece iş sorumluluklarımı başkalarına devrettim ve uzaklaştım. 90'lı yılların ortalarında arkadaşım Burle Marx ile birlikte Inhotim'i hayal ettik.
S: Koleksiyonunuz bir sanatçının tüm kariyerini belgelemek yerine onları tekil, büyük ölçekli çalışmalarla temsil etmeye odaklanıyor gibi görünüyor.
C: Kendimi geleneksel bir koleksiyoncu veya patron olarak görmüyorum. Ben halkın katılımı için bir "alan" yaratmayı arzulayan sıradan bir bireyim. Bu nedenle sanat eserlerinin sağlam ve yenilikçi olması, ziyaretçilere hem deney hem de deneyim sunması çok önemli. Yolculuğum, Tunga'nınkiyle (True Rouge, 1997) başlayıp Cildo Meirles ve diğer Brezilyalı sanatçıların ardından mimar arkadaşlarımla birlikte pavyonlar inşa etmekle başladı. Başlangıçta halkın çağdaş sanata olan ilgisine şüpheyle yaklaşırken, çocukların coşkulu tepkilerinden etkilendim; sanatın öngörüsüne ve gücüne, teknolojiyi bile aşacağına olan inancımı yeniden doğruladım.
Soru: Bu yolculukta akıl hocalarınız ve danışmanlarınız kimlerdi?
C: 2001 yılında New York'lu ünlü galerici Marian Goodman Inhotim'i ziyaret etti. Onun hayranlığı, bana uzman rehberliği aramanın ve sezgilerime güvenmenin önemi konusunda tavsiyelerde bulunmasına yol açtı. Beni şu anda New York'ta baş küratör olarak görev yapan tarihçi Allan Schwartzman'la tanıştırdı. Ayrıca Jochen Volz ve Rodrigo Moura ile işbirliği yaparak bilgili ve güncel kalmamı sağlıyorum.
Soru: Özel şahıslardan veya Minas Gerais Hükümeti'nden destek aldınız mı?
C: Inhotim'le olan yolculuğum yalnız bir yolculuktu. Brezilya'nın en muhafazakar ve göz ardı edilen eyaletinde olmama rağmen, önemli bir dış destek olmadan sebat ettim. Mali zorluklar yolculuğumun bir parçasıydı ama korku beni asla caydırmadı. Kararlılık olmadan zekanın etkisiz olduğuna inanıyorum. Projemi sürdürmek için modern sanat eserleri sattım ve yerel Brumaldinho sakinlerini işe aldım, çoğu zaman ailemin ve arkadaşlarımın tavsiyelerine karşı çıktım. Kazandığım her kârı sanat eserleri yaratmaya ve vakfı kurmaya yatırdım. Inhotim, Brezilya'nın özünü bünyesinde barındıran benzersiz bir küresel dönüm noktası olarak duruyor. Eleştirmenler beni tehlikeli olarak algılayabilir ama onların şüpheciliği yalnızca toplumsal katkılara olan bağlılığımı körüklüyor.
S: Tate, Reina Sofia ve Macba gibi prestijli kurumlara sanat eserleri ödünç vermiş biri olarak, müzelerin eğitim değerlerinden ziyade tüketime öncelik vermesi hakkında düşünceleriniz neler?
C: Müzeler öncelikle tarihimize ve kültürümüze ışık tutmalı, eğitimsel bir amaca hizmet etmelidir. Çağdaş formları da içeren sanat, bu eğitim yolculuğunda çok önemli bir rol oynuyor. Ancak bazı müze yöneticilerinin kendini beğenmişliği, kurumun gerçek amacını yavaş yavaş aşındırarak zararlı olabilir.
Soru: Bir koleksiyoncu olarak sanat piyasasının baskılarıyla nasıl başa çıkıyorsunuz?
C: Bazı koleksiyoncular statü için sanat eseri satın alsa da, bir girişimci olarak benim yaklaşımım yalnızca eğitim amaçlıdır. Bana tutku değil, akılcılık rehberlik eder. Sanat dünyası, diğer birçokları gibi, spekülatörler ve sahtekârlıkla dolu. Ancak şeffaf ve gerçek profesyoneller de var. Doğru ortakları seçmek çok önemlidir. Pek çok sanatçı yalnızca önyargılı eleştirilerin veya küratöryel gündemlerin ürünüdür. Ancak bu etkiler geçicidir.
Brezilya'daki Inhotim'in Derinlemesine Bir Keşfi
Sanayici ve sanat meraklısı Bernardo Paz, Los Angeles Times'a verdiği röportajda, açık havadaki çağdaş sanat müzesini dönüştürücü bir destinasyon olarak tanımladı. Yemyeşil Brezilya ormanlarının 5.000 dönümlük alanı içinde yer alan Inhotim, bir sanat mekânından çok daha fazlasıdır; çağdaş sanatı bir botanik bahçesi, manevi bir sığınak, bilimsel keşif merkezi ve kültürel faaliyetler merkezi ile birleştiren kapsamlı bir deneyimdir. Wall Street Journal'dan Tony Perrottet, Inhotim'i "18. yüzyıl Avrupa'sının pastoral sanat cennetlerinin modern Brezilya versiyonuna" benzetti. Paz'ın sanat koleksiyonculuğuna olan yolculuğu, 1995'te geçirdiği bir felç sonrasında iş dünyasındaki rollerinden ayrıldıktan sonra içgüdüsel olarak çıktığı bir yol olan Brezilya Modernist eserleriyle başladı. Çağdaş sanata girişi, Rio de Janeiro'lu sanatçı Tunga ile karşılaşmasıyla ateşlendi ve onu şuraya götürdü: Yeni bir başlangıç için Brezilya Modernist sanat koleksiyonunun tamamını tasfiye etti. 2002 yılına gelindiğinde özel konutu bir sanat deposu haline geldi ve bu da onu New York merkezli sanat otoritesi Allan Schwartzman'a danışmaya yöneltti. Schwartzman, Inhotim'e özel, "yolculuğa layık" bir deneyim yaratmanın önemini vurgulayarak ona benzersiz, sahaya özel işler sipariş etmeye odaklanmasını tavsiye etti.
Bugün Paz'ın koleksiyonu 500 sanat eserini aşıyor ve 110'u Brezilya'nın doğal manzarasıyla kusursuz bir şekilde bütünleşen 21 sanat pavyonunda sergileniyor. Her pavyon, çevredeki bitki örtüsü ve faunayla uyumlu bir şekilde harmanlanan, başlı başına bir mimari harikasıdır. Brezilya hükümeti tarafından resmi bir botanik bahçesi olarak tanınan Inhotim'in zengin bitki yaşamı, önemli çeşitlilikte yerli palmiye ağaçlarıyla birlikte 4.500'den fazla türü içermektedir. Botanik yönü Inhotim deneyiminin kritik bir bileşenidir. Allan Schwartzman'ın belirttiği gibi Inhotim, sanatı zenginleştirici bir ortamla birleştiriyor; her biri derin turkuazdan canlı zümrüte kadar doğal alglerle benzersiz şekilde renklendirilmiş beş dekoratif göl içeriyor. 2006 yılında Bernardo Paz tarafından halka açılan Inhotim, o zamandan beri hızla "ütopik bir kara kütlesine" dönüşmeye devam etti. Gelecek planları arasında ilki bu yılın sonlarında açılacak olan otel ve restoranların hizmete açılması yer alıyor. Paz, Inhotim'i kendi kendini idame ettirebilen, ömrünün ötesinde de varlığını sürdürecek ve mirasını "bin yıl boyunca" yansıtacak bir varlık olarak tasavvur ediyor.
Bernardo Paz'la röportaj
İlk kez ne zaman bir çağdaş sanat eseri satın aldınız? Bu, kasıtlı bir “koleksiyoner” olma seçimiyle bağlantılı mıydı?
Inhotim'in vizyonuna uygun ilk satın almam, 1995 yılında satın aldığım Dan Graham'ın İkiye Kesilmiş Üçgeni Interior Curve'dü. Bu satın alma sırasında geleneksel anlamda bir koleksiyoncu olmaya odaklanmamıştım. Amacım sanatın ve doğanın etkileşime girebileceği, ziyaretçilerin erişebileceği bir kamusal sanat alanı oluşturmaktı. Bir koleksiyon oluşturma hırsından ziyade Inhotim yaratma arzusu benim birincil motivasyonumdu.
Koleksiyonunuzun temsil ettiği belirli bir tema, konsept veya sanatçı grubu var mı?
Inhotim'deki koleksiyon, çağdaş zamanları yansıtıyor, içinde bulunduğumuz çağımızın özünü yakalıyor ve çağdaş tarihe ayna görevi görüyor. Inhotim mekana özgü parçalarıyla ünlü olsa da koleksiyonumuz tablolar, enstalasyonlar, heykeller, ses çalışmaları, fotoğraflar ve çok çeşitli sanatsal formları kapsayan çok çeşitlidir.
Sanat koleksiyoncusu biri olarak hangi görevlere sahip olduğunuzu düşünüyorsunuz?
Her ne kadar bir sanat koleksiyoncusu olsam da kendimi geleneksel anlamda bir koleksiyoncu olarak görmüyorum. Benim asıl taahhüdüm halka yöneliktir ve koleksiyonun Inhotim'i ziyaret edenlerde anlamlı bir yankı uyandırmasını sağlamaktır. Koleksiyonun gelişimi ve büyümesi sürekli olarak izleyicilerimizin estetik, eleştirel ve politik anlayışını geliştirmeye yöneliktir.
Inhotim'in geniş ortamında uygulanması en karmaşık veya zorlu sanat eseri veya konsept hangisiydi?
Beam Drop Inhotim'in kurulumu özellikle zorlu olarak öne çıkıyor. Modern toplumu ve kendi yaşam tarzını sürekli sorgulayan bir sanatçı olan Chris Burden ile etkileşimimiz dikkat çekiciydi. Anlamı itibariyle sembolik olan Beam Drop Inhotim, parkın en ikonik enstalasyonlarından biridir. Personel, sanatçı ve kurumun mirası üzerinde kalıcı bir etki bırakan çok sayıda kamyon, kiriş ve vinçten oluşan devasa bir lojistik operasyon içeriyordu.
Inhotim, Brezilyalı şair, sanatçı ve politikacı Abdias Nascimento tarafından tasarlanan bir konsept olan Museu de Arte Negra'ya (Siyah Sanat Müzesi) 4 Aralık 2021'den itibaren iki yıllık bir süre boyunca ev sahipliği yapmaya başladı. Bu girişimi detaylandırabilir misiniz?
Abdias Nascimento'nun mirasını denetleyen kuruluş olan Inhotim ile Ipeafro arasındaki işbirliği tarihi bir ana işaret ediyor. Sanat kurumları rollerini yeniden değerlendirme ve insanların hayatlarıyla nasıl alakalı kalacaklarını belirleme aşamasındadır. Bu, farklı izleyici kitlelerinin ilgisini çekmek için yenilikçi ortaklıklar ve sergi stratejileri gerektirir. Abdias, çeşitli toplumsal unsurları birleştirerek ırkçılığa değinme konusunda zamanının ilerisindeydi. Inhotim'deki Museu de Arte Negra (MAN), sanatçıların, izleyicilerin ve paydaşların dinamiklerini değiştiriyor. Sanatın güncel meselelerle etkileşimi üzerine bir düşünceyi temsil ediyor.
Inhotim, uluslararası sergilerinin yanı sıra First-Nation ve Brezilya hikayelerini ve anlatılarını sergilemeye ne ölçüde öncelik veriyor?
Inhotim'in koleksiyonu sanat alanında küresel bir bakış açısını benimsiyor. Sunduğumuz hikâye ve anlatılar sadece “Brezilyalı” olmakla sınırlı değil; çeşitli ve çok yönlüdürler.
Kovid salgını sonrasında sanat dünyasına dair beklentileriniz neler?
Davranış ve yaşam tarzında önemli değişiklikler kaçınılmazdır. Pandemi, insanların çevreleri ve teknolojiyle etkileşimini temelden değiştirdi ve bu değişikliklerin boyutunu henüz yeni görmeye başlıyoruz. İnsanların yaban hayatı ve bitki yaşamıyla yeni bağlantılar kurabileceği açık, doğal alanlara yönelik tercih giderek artıyor. Inhotim bağlamında bu eğilim daha da derinleşiyor, çünkü açık hava deneyimi sanatın varlığıyla zenginleşiyor. Inhotim yarının müzesini temsil ediyor.
Instituto Inhotim'den özellikle unutulmaz bir deneyiminizi veya koleksiyoner olarak yolculuğunuzu paylaşabilir misiniz?
En unutulmaz an henüz yaşanmadı; her zaman gelecektedir.
İnsanların halka açık hangi özel koleksiyonu ziyaret etmesini önerirsiniz?
Tarafsız kalma çabamda, dünya çapında sürekli olarak yüksek vasıflı profesyonellerle çalıştım ve onların katkılarına değer verdim. Şahsen ben diğer koleksiyonları ziyaret etmiyorum. Inhotim dış etkenlere karşı bağışıklığıyla ayrı duruyor.
Kanunla ilgili bazı sorunlar
Brezilya çağdaş sanat ortamını ilgilendiren bir davadaki en şaşırtıcı kararlardan biri bozuldu. 2020 yılında Brasília'daki federal temyiz mahkemesi oybirliğiyle bir karara vardı ve çok çeşitli uluslararası çağdaş sanatın sergilendiği geniş bir heykel parkı olan Instituto Inhotim'in arkasındaki tek koleksiyoncu Bernardo Paz'ı kara para aklama suçlamalarından temize çıkardı.
Kasım 2017'de Belo Horizonte'deki bir alt federal mahkeme, ARTnews'in 2002'den 2017'ye kadar En İyi 200 Koleksiyoncu listesinde öne çıkan isimlerden biri olan Paz'ı, Inhotim ile ilgili kara para aklama suçlamasıyla dokuz yıl üç ay hapis cezasına çarptırmıştı. Bu suçlamalar, Brezilya federal savcıları Ministério Público Federal (MPF) tarafından yapılan suç duyurusundan kaynaklandı. Paz'ın kız kardeşi Virgínia de Mello Paz da beş yıl hapis cezasına çarptırıldı. Son karar onu da beraat ettirdi. MPF'nin şikayetinde, 2007-2008'de Flamingo adlı bir yatırım fonunun, Paz'ın kar amacı gütmeyen Instituto Inhotim'i desteklemek için kurduğu Horizonte şirketine 98,5 milyon dolar aktardığı belirtildi. Ancak bu fonun aslında müzenin bakımı yerine Paz'ın işletme giderleri ve aralarında 30'a yakın maden şirketinin borçları da bulunan borçları için kullanıldığı iddia edildi.
Kararın ardından Paz'ın madencilik şirketlerine yönelik çocuk işçiliği iddiaları da dahil olmak üzere başka iddialar da ortaya çıktı. Mayıs 2018'de Paz, Inhotim'in yönetim kurulundan istifa etti. Koleksiyonun önemli bir kısmına hala sahip olmasına rağmen, vergi borcunu kapatmak için Minas Gerais eyalet hükümetiyle Barney ve Kusama'nın eserleri de dahil olmak üzere 20 sanat eserinin devlete devredilmesi konusunda pazarlık yaptı. Bu eserler, bakımlarını sağlayan ve satışlarını veya yer değiştirmelerini yasaklayan belirli koşullar altında Inhotim'de kalır.
Bu ayın başlarında Brezilya gazetesi O Estadão de S. Paulo'ya konuşan Paz, bu dönemdeki kişisel ve ailevi mücadelelerini değerlendirdi. Inhotim'e dönme konusundaki isteksizliğinden söz ederek bu tür kararlar için henüz çok erken olduğunu belirtti. Brezilya yasalarına göre, suçun niteliği nedeniyle Paz'ın cezasını hemen çekmesi gerekmiyordu ve temyizin sonucunu bekliyordu.
Her ne kadar MPF teknik olarak son karara itiraz edebilse de Paz, kararın oy birliğiyle alınmış olması ve böyle bir hamlenin nadir olması nedeniyle bunun pek olası olmadığını düşünüyor. MPF henüz temyize ilişkin planlarını açıklamadı.
Paz'ın avukatı Marcelo Leonardo, O Estadão tarafından hazırlanan bir raporda orijinal şikayetin mantığını eleştirdi ve bir suç örgütüyle bağlantılı olduğu iddia edilen para aklamanın, sözde ihlallerden altı yıl sonra, 2013 yılına kadar Brezilya yasalarının bir parçası olmadığını savundu. Leonardo, adaletin yerini bulduğunu doğrulayarak sözlerini tamamladı.
Selena Mattei