Interview | Maria Lapteva: Ik heb veel geëxperimenteerd met technieken en onderwerpen

Wat inspireerde je om kunst te maken en kunstenaar te worden? (gebeurtenissen, gevoelens, ervaringen...)

Mijn eerste kennismaking met kunst dateert uit mijn vroege jeugd, op de kleuterschool. Tijdens een tekenles maakte ik een tekening van een uitbarstende vulkaan. Het was een abstracte tekening in felle kleuren: geel, oranje en rood. Het was de eerste keer dat ik de krachtige invloed van kleuren op mij voelde en de vreugde die ik ervaar als ik met een penseel lijnen maak. Dit moment markeerde een belangrijke stap in mijn artistieke reis, omdat ik me bewust werd van het vermogen van kleuren om emoties en associaties op te roepen.

Tijdens mijn verblijf in Londen besefte ik nog een belangrijk punt over de richting die ik met mijn leven op wilde. Op 21-jarige leeftijd kwam ik daar aan, zonder geld of werk. Zo heb ik bijna een jaar geleefd. Ik woonde in een kraakpand, omringd door creatieve mensen van over de hele wereld: kunstenaars, dichters, muzikanten. Deze periode heeft mij ook doen beseffen dat de wereld zich voor mij het meest opent als ik mij creatief en persoonlijk uit.

Wat is je artistieke achtergrond, welke technieken en onderwerpen heb je tot nu toe uitgeprobeerd?

Ik heb veel geëxperimenteerd met technieken en onderwerpen. Techniek blijft een van mijn belangrijkste hulpmiddelen en ik leer elke dag iets nieuws. Ik hou ervan om verschillende materialen en schildertechnieken te combineren, omdat dit het proces erg stimulerend maakt. Er is ruimte voor verbetering, wat mij helpt creatief te blijven. Vroeger volgde ik onderwerpen van kunstenaars die ik bewonderde uit verschillende tijdperken. Dit bracht mij ertoe om abstracte en geometrische schilderkunst te verkennen en te proberen tekst aan mijn werken toe te voegen. Tegenwoordig probeer ik meer naar mezelf te luisteren en te kiezen voor wat mij echt aanspreekt, bijvoorbeeld iemands innerlijke wereld en zijn existentiële ervaringen.

Wat zijn de 3 aspecten die jou onderscheiden van andere kunstenaars en jouw werk uniek maken?

Zoals een van mijn collega's zei: "Mijn kunstwerken zijn zowel schattig als griezelig." "Ik vond deze uitspraak erg mooi, omdat het de dualiteit in mijn werk treffend weergeeft. Ik probeer vaak beelden te creëren die tegenstrijdige emoties oproepen, waarbij kwetsbaarheid en kracht, zachtheid en spanning worden gecombineerd. Zoals een andere collega, een schilder, zei: "Ik gebruik zeer ongebruikelijke kleurencombinaties." Ze zegt dat ze dergelijke kleuren nooit in haar eigen werk zou combineren, maar ze waardeert mijn aanpak. Een ander aspect dat mij onderscheidt van andere kunstenaars is het kleurenpalet. Ik experimenteer graag met kleuren en creëer onverwachte harmonieën, wat mijn werk een uniek visueel karakter geeft. Ik kies vaak thema's en beelden die onverwacht, zelfs onbekend, zijn voor de kijker. Mijn werk opent vaak nieuwe perspectieven, zet aan tot nadenken en laat ons bekende dingen vanuit een compleet nieuwe hoek bekijken. Deze wens om verder te kijken dan het alledaagse creëert een unieke sfeer in mijn schilderijen, waardoor ze zich onderscheiden van veel andere werken.

Waar haal je je inspiratie vandaan?

Het werk van andere kunstenaars, regisseurs of muzikanten kan mij inspireren met nieuwe ideeën en mij aanzetten om te experimenteren met mijn creativiteit. Soms krijg je inspiratie zonder dat er een duidelijke reden of logische verklaring voor is. Het is gewoon een moment waarop een intuïtieve behoefte ontstaat om iets nieuws te uiten, om iets ongewoons te creëren dat mijn gevoelens op dit punt in mijn leven weerspiegelt. Wat die gevoelens of emoties precies zijn, begrijp ik niet altijd goed. Kunst is mijn manier van denken, mijn hulpmiddel om de wereld te begrijpen, een manier om ermee in contact te komen en over mezelf na te denken. Als ik iets wil zeggen, maak ik een nieuw schilderij. En zoals je ziet, klets ik graag.

Wat is jouw artistieke benadering? Welke visioenen, sensaties of gevoelens wil je bij de kijker oproepen?

Mijn artistieke aanpak kan worden omschreven als intuïtief en experimenteel. Mijn doel is om bij de kijker een moment van diepe empathie, een onverwachte ontdekking of zelfs ongemak op te roepen. Ik streef ernaar te laten zien dat kunst niet alleen een bron van esthetisch plezier kan zijn, maar ook een middel tot ontwaking, reflectie en emotionele ervaring.

Ik ben gefascineerd door het werk van filmmakers. Ik kan me niet voorstellen hoe het mogelijk is om een machine te maken die zo gigantisch is als een film en de volledige ontwikkeling ervan te volgen. In mijn schilderijen probeer ik ook de rol te spelen van de regisseur en producent van een film die gebaseerd is op echte gebeurtenissen uit ons leven. En wat maakt het uit dat we het nog nooit van deze kant hebben bekeken; Dit betekent niet dat het niet mogelijk is!

Hoe verloopt het ontstaansproces van jouw werk? Spontaan of gebaseerd op een langdurig voorbereidingsproces (techniek, inspiratie uit kunstklassiekers of anders)?

Vaak denk ik eerst even na en bereid ik me voor voordat ik aan de slag ga. Dit kan inhouden dat je onderzoek doet naar een specifiek thema en dat je foto's, schetsen en collages maakt. Ik analyseer ook graag het werk van andere kunstenaars en haal inspiratie uit hun technieken en benaderingen. Ik experimenteer met verschillende materialen en technieken en probeer verschillende combinaties uit om zo mijn ideeën zo goed mogelijk tot leven te brengen.

Gebruikt u een bepaalde werktechniek? Zo ja, kunt u dat uitleggen?

In mijn werk gebruik ik verschillende technieken. Met elke techniek kan ik uiteenlopende ideeën en emoties uiten. Bovendien is het creatieve proces erg stimulerend. Een van mijn belangrijkste technieken is mixed media, waarbij ik verschillende materialen combineer. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van acryl- en olieverf, pastel, houtskool en verschillende materialen met structuur, zoals zand of structuurpasta. Enkele van de minder gebruikelijke materialen die ik in mijn recente werk heb gebruikt, zijn vloeibaar behang en het airbrushen van verf op canvas.

Daarnaast bestudeer ik vaak de technische aspecten van het werk van andere kunstenaars. Dit jaar zag ik op de Biënnale van Venetië werk van kunstenaars als Julie Mehretu en Jeffrey Gibson. Dat maakte grote indruk op me en ik wilde hun werkwijze meteen kopiëren. Ik streef er voortdurend naar om te leren en mijn vaardigheden te verbeteren. Voor mij is techniek een essentieel onderdeel van kunst, naast het metafysische aspect.

Zijn er innovatieve aspecten in uw werk? Kunt u ons er iets over vertellen?

Ik kan niet zeggen dat ik in mijn werk specifiek vernieuwende methoden gebruik. Natuurlijk combineer ik vaak verschillende artistieke technieken en materialen om gelaagde werken te creëren, maar echt revolutionair is deze aanpak in de hedendaagse schilderkunst niet. Deze zomer ben ik begonnen met het toevoegen van borduurwerk aan mijn schilderijen. Op dat moment leek het mij heel ongewoon en nieuw. Maar nadat ik afgelopen najaar de Biënnale van Venetië bezocht, besefte ik dat ik niet de enige was die borduren als aanvulling op schilderen gebruikte. Ik heb daar verschillende kunstenaars ontmoet die hetzelfde doen. Onze wereld is zo dynamisch en er circuleren zoveel verschillende ideeën. Het is lastig om nu extreem uniek of innovatief te zijn, en deze race interesseert me niet echt. Voor mij is het creëren van mijn eigen visuele taal het allerbelangrijkste.

Is er een formaat of medium waar u zich het prettigst bij voelt? Zo ja, waarom?

Ik werk het liefst op doek, omdat ik met dit materiaal schilderijen met de gewenste textuur en diepte kan maken. Canvas is een traditioneel maar veelzijdig medium dat zich leent voor verschillende technieken. Wat het formaat betreft, gebruik ik meestal middelgrote en grote formaten. Deze formaten geven mij voldoende ruimte om mijn ideeën te uiten en maken grotere composities mogelijk. Bovendien zorgt het werken op grotere formaten ervoor dat ik actiever met het schilderij kan interacteren, wat essentieel is voor het proces zelf. De laatste tijd ben ik gefascineerd door het idee om driedimensionale elementen, zoals installaties en sculpturen, in mijn tentoonstellingen te verwerken. Ik wil dat mijn schilderijen en de werelden die ze creëren, doorlopen in de driedimensionale ruimte van de galerie. Ik streef ernaar dat de kijker het schilderij niet alleen observeert, maar er ook mee in interactie treedt en een integraal onderdeel wordt van de wereld waarin het schilderij zich bevindt.

Waar produceert u uw werk? Thuis, in een gedeelde workshop of in je eigen atelier? En hoe organiseer je in deze ruimte je creatieve werk?

Ik werk al meer dan tien jaar in mijn eigen studio. Naar mijn mening heeft een kunstenaar een aparte studio nodig waar hij zich kan concentreren op zijn proces, zonder afleidingen van buitenaf. Ik ga er elke dag om 8.30 uur heen, doe yoga of pilates, drink mijn eerste kopje koffie en begin met werken. Ik blijf daar tot de avond en probeer de hele week te werken. Soms, als ik geen ideeën of inspiratie heb, ruim ik op, sorteer ik oud werk, bekijk ik documenten, schrijf ik projecten op of mediteer ik. Het belangrijkste is dat je er bent. De sfeer tijdens de workshop zorgt ervoor dat ik gemotiveerd word om aan de slag te gaan. Ik zag een interview met John Baldessari, waarin hij vertelde dat hij nog steeds elke dag naar zijn studio gaat. Hij zei dat hij de hele dag vloeren kon schoonmaken, maar dat het belangrijkste was dat hij er was. Ik houd dat in gedachten en probeer hetzelfde principe te volgen. Hoewel ik eerlijk gezegd altijd naar mijn atelier ga en ik er geen enkele moeite voor hoef te doen. Ik kan mij mezelf niet voorstellen zonder mijn werkplaats.

Mijn atelier is niet zo groot – 30 vierkante meter – en soms voel ik me wat krap, vooral als ik aan grote schilderijen werk en tegelijkertijd installaties maak. Maar over het algemeen is de sfeer heel rustig en prettig: rustig en warm. Warmte is voor mij een belangrijke factor, omdat kou het concentreren bemoeilijkt. Ik heb nooit begrepen wat beeldhouwwerkplaatsen zijn en wat de mensen die daar werken, doen. Hoe doen ze dat? Het is daar zo koud!

Vereist uw werk dat u vaak reist om nieuwe verzamelaars te ontmoeten op beurzen of tentoonstellingen? Zo ja, wat levert het u op?

Ja, voor mijn werk moet ik soms op reis voor tentoonstellingen, kunstkampen, residenties en andere kunstevenementen. Tijdens deze evenementen ontmoet ik nieuwe mensen, heb ik contact met collega's en krijg ik feedback op mijn werk. Het is ook een kans om te zien hoe mijn schilderijen in verschillende contexten en omgevingen worden waargenomen. Het is niet alleen een kans om mijn werk te promoten, maar ook een belangrijke bron van inspiratie en motivatie.

Hoe denk je dat jouw werk en jouw carrière als kunstenaar zich in de toekomst zullen ontwikkelen?

In de toekomst zie ik de ontwikkeling van mijn creativiteit als een proces dat zich onvermijdelijk zal verdiepen en verbreden. Ik wil mijn visuele taal verder ontwikkelen en installaties en sculpturen in mijn werk integreren om meer meeslepende en multidimensionale projecten te creëren.

Ik ben vooral geïnteresseerd in mogelijkheden om deel te nemen aan prestigieuze internationale tentoonstellingen en residenties, zodat ik mijn werk in verschillende culturele contexten en platforms kan presenteren. Ik hoop dat mijn kunst de aandacht trekt van verzamelaars en een breder publiek, met name van diegenen die niet alleen geïnteresseerd zijn in beeldende kunst, maar ook in cultuur in het algemeen. Ook streef ik ernaar om samen te werken met galerieën en instellingen die hedendaagse kunstvormen ondersteunen en promoten.

Ik hoop dat mijn creatieve reis blijft groeien en rijpen, en dat het nieuwe mogelijkheden biedt voor zelfexpressie en interactie met de wereld.

Wat is het thema, de stijl of de techniek van uw laatste artistieke productie?

In mijn nieuwste werk onderzoek ik de tegenstrijdigheden in de menselijke natuur: de botsing van verschillende, soms tegenstrijdige, emoties en toestanden. Ik ben geïnteresseerd in hoe innerlijke conflicten en de dubbelzinnigheid van de menselijke natuur onze perceptie van de wereld en onze interactie ermee beïnvloeden. Ik probeer deze interne spanningen te visualiseren en te laten zien hoe tegenstellingen naast elkaar kunnen bestaan, waardoor nieuwe betekenissen en vormen ontstaan.

Kunt u ons vertellen over uw belangrijkste tentoonstellingservaring?

Een van mijn laatste tentoonstellingen, gehouden in de Draakon Gallery in Tallinn, Estland, in de zomer van 2023, richtte zich op het thema vrouwelijkheid en markeerde een belangrijke mijlpaal in mijn creatieve reis. In dit project onderzocht ik de diepe tegenstellingen van de vrouwelijke natuur: de samensmelting van tederheid en kracht, kwetsbaarheid en vertrouwen, naïviteit en volwassenheid. Deze tegenstellingen vormen wat mij betreft een wezenlijk onderdeel van ons leven en van de menselijke natuur als geheel. Met deze beelden wilde ik de complexe en multidimensionale innerlijke wereld van een persoon weergeven.

Het unieke aan dit project was de nauwe samenwerking met een team van specialisten. Ten eerste met een getalenteerde beeldhouwer die mijn schetsen een driedimensionale vorm gaf. Beeldhouwkunst was een centraal element van de tentoonstelling. Het team bestond ook uit een ontwerper die hielp bij het creëren van de visuele sfeer van de tentoonstelling en het organiseren van de ruimte, waardoor alle elementen van het project harmonieus werden geïntegreerd. Ook samenwerking met een grafisch ontwerper die aan de tentoonstellingscatalogus werkte, was essentieel.

Het was een enorm inspirerende ervaring om als team samen te werken, waardoor ik verschillende kunstvormen kon combineren en een samenhangend en veelzijdig geheel kon creëren. Dit project opende nieuwe mogelijkheden voor mijn creativiteit en gaf mij de kans om het proces van het maken van tentoonstellingen vanuit een nieuw perspectief te bekijken.

Als je één beroemd werk uit de kunstgeschiedenis zou kunnen creëren, welk werk zou je dan kiezen? En waarom?

Als kind keek ik veel naar de catalogus van Jheronimus Bosch, vooral naar zijn schilderij De Tuin der Lusten . Dit werk heeft diepe indruk op mij gemaakt vanwege de complexiteit en de gedetailleerde uitwerking. Ik was gefascineerd door de prachtige beelden en mysterieuze symbolen. Elke keer dat ik het onderzocht, ontdekte ik weer iets nieuws: verborgen details en ingewikkelde symbolen die nog grotendeels onontgonnen waren. Deze ervaring met het bestuderen van de schilderijen van Bosch heeft ongetwijfeld invloed gehad op mijn kijk op kunst en de manier waarop ik mijn eigen werken maak. Als ik een van de beroemdste meesterwerken ter wereld zou kunnen creëren, zou ik dit schilderij kiezen. Ik wil iets creëren dat zo boeiend en betekenisvol mogelijk is.

Als je een beroemde artiest (levend of dood) voor het diner zou kunnen uitnodigen, wie zou je dan kiezen? Hoe zou u hem voorstellen de avond door te brengen?

Als ik een kunstenaar voor het diner zou mogen uitnodigen, zou ik kiezen voor de middeleeuwse schilder Giotto di Bondone, een van de meest invloedrijke kunstenaars uit de vroege Renaissance. Zijn kleurenpalet en beeldtaal hebben een grote indruk op mij gemaakt. Zijn werken brachten in zijn tijd een revolutie teweeg in de kunstopvatting en vormden de basis voor de verdere ontwikkeling van de Europese schilderkunst.

Ik zou voorstellen om de avond door te brengen in een Italiaans restaurant, met eenvoudige maar heerlijke gerechten, geheel in de stijl van Giotto. We kunnen het hebben over zijn benadering van compositie, kleur en belichting, die voor zijn tijd zo vernieuwend was. Misschien zou ik hem vragen om zijn gedachten te delen over hoe hij erin slaagde de stilistische beperkingen van zijn tijd te overwinnen en een oeuvre te creëren dat zo'n grote invloed had op de kunstenaars die na hem kwamen.