Robert Doisneau, πίστωση: Bracha L. Ettinger μέσω της wikipedia
Ο Robert Doisneau ήταν Γάλλος φωτογράφος που γεννήθηκε στις 14 Απριλίου 1912 στο Gentilly της Γαλλίας και πέθανε την 1η Απριλίου 1994 στο Montrouge. Είναι γνωστός για τις φωτογραφίες του από την καθημερινή ζωή στο Παρίσι και για την ικανότητά του να απαθανατίζει αυθόρμητες και αυθεντικές στιγμές.
Ξεκίνησε την καριέρα του ως βιομηχανικός φωτογράφος, αλλά γρήγορα άρχισε να ενδιαφέρεται για τη φωτογραφία δρόμου. Οι εικόνες του αντικατοπτρίζουν συχνά μια τρυφερή και χιουμοριστική ματιά στην αστική ζωή, αναδεικνύοντας μικρές σκηνές της καθημερινότητας που συχνά περνούν απαρατήρητες.
Ένας ανθρωπιστής φωτογράφος
Ο Robert Doisneau ήταν ένα από τα εξέχοντα μέλη της ουμανιστικής φωτογραφίας στη Γαλλία. Αυτό το καλλιτεχνικό κίνημα, που εμφανίστηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, επικεντρώθηκε στην αποτύπωση ανθρώπινων συναισθημάτων και εμπειριών στη φωτογραφία.
Μαζί με άλλους σπουδαίους φωτογράφους όπως ο Henri Cartier-Bresson, ο Willy Ronis και ο Brassai, ο Doisneau βοήθησε στη διαμόρφωση του στυλ και των ιδανικών της ουμανιστικής φωτογραφίας. Όλοι προσπάθησαν να καταγράψουν την πραγματικότητα της καθημερινότητας, ειδικά στους δρόμους του Παρισιού, και να αποκαλύψουν την ομορφιά και την αξιοπρέπεια των απλών ανθρώπων.
Η ουμανιστική φωτογραφία διακρίθηκε για την αυθόρμητη και ακάλυπτη προσέγγισή της. Οι φωτογράφοι σε αυτό το κίνημα προσπάθησαν να απαθανατίσουν αυθεντικές, συχνά φευγαλέες στιγμές που αντανακλούσαν την ανθρώπινη κατάσταση και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων και του περιβάλλοντός τους.
Για τον Doisneau, η φωτογραφία ήταν ένας τρόπος να παρακολουθεί τη ζωή όπως είναι, με τις χαρές, τις λύπες και τις στιγμές χάρης της. Πίστευε στην ικανότητα της φωτογραφικής εικόνας να αφηγείται ιστορίες και να μεταφέρει συναισθήματα.
Οι απαρχές
Σπούδασε γραφικές τέχνες στην École Estienne και απέκτησε το δίπλωμά του χαράκτη και λιθογράφου το 1929.
Τον Οκτώβριο του 1929, εντάχθηκε στο στούντιο του Léon Ullmann ως σχεδιαστής επιστολών. Εκεί γνώρισε τον Lucien Chauffard, επικεφαλής του φωτογραφικού στούντιο του στούντιο. Ο τελευταίος τον μύησε στη φωτογραφία και τον κατεύθυνε στον André Vigneau, ο οποίος έψαχνε για βοηθό το φθινόπωρο του 1931. Ήταν μαζί με τον Vigneau που ο Doisneau ανακάλυψε τη Νέα Φωτογραφική Αντικειμενικότητα. Την ίδια χρονιά, γνώρισε την Pierrette Chaude-maison, την οποία παντρεύτηκε τρία χρόνια αργότερα.
Το 1932 πούλησε την πρώτη του φωτογραφική έκθεση, η οποία δημοσιεύτηκε στο Excelsior.
Το 1934, ο Lucien Chauffard τον σύστησε στον επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος της αυτοκινητοβιομηχανίας Renault στη Boulogne-Billancourt, ο οποίος τον προσέλαβε ως βιομηχανικό φωτογράφο. Ωστόσο, λόγω αλλεπάλληλων καθυστερήσεων και αφού προσπάθησε να παραποιήσει τα σκορ του, απολύθηκε πέντε χρόνια αργότερα, το 1939.
Χάρη στον Lucien Chauffard, ο Doisneau γνώρισε τον φωτογράφο Ergy Landau λίγο πριν την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τον σύστησε στον Τσαρλς Ράντο, ιδρυτή του πρακτορείου Rapho. Η πρώτη του έκθεση, αφιερωμένη στο κανό στο Dordogne, διακόπηκε από την κήρυξη του πολέμου και τη γενική επιστράτευση.
Άνεργος πλέον, ο Doisneau προσπαθεί να γίνει ανεξάρτητος φωτογράφος και εικονογράφος. Έγινε ένας από τους πιο παραγωγικούς συνεργάτες του καλλιτεχνικού και λογοτεχνικού περιοδικού Le Point, που ιδρύθηκε το 1936 από τον Pierre Betz και τον εκδότη τέχνης Pierre Braun. Ήταν για αυτήν την κριτική που έφτιαξε τα πρώτα του πορτρέτα του Πικάσο, του Μπρακ και του Πωλ Λεοντό.
Τα μεταπολεμικά χρόνια
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Robert Doisneau έγινε ανεξάρτητος φωτογράφος με την επίσημη ένταξή του στο πρακτορείο Rapho το 1946.
Στη συνέχεια ξεκίνησε την παραγωγή και την παραγωγή πολυάριθμων φωτογραφικών ρεπορτάζ με διάφορα θέματα, όπως παρισινά νέα, δημοφιλή Παρίσι, περιφερειακά και διεθνή θέματα (ΕΣΣΔ, Ηνωμένες Πολιτείες, Γιουγκοσλαβία κ.λπ.). Κάποιες από τις αναφορές του θα δημοσιευθούν σε περιοδικά όπως Life, Paris Match, Réalités, Point de vue, Regards κ.λπ.
Το 1947, ο Robert Doisneau εντάχθηκε στο Groupe des XV μαζί με τους René-Jacques, Willy Ronis και Pierre Jahan. Την ίδια χρονιά, γνώρισε τον Robert Giraud στον έμπορο αντίκες Romi, σηματοδοτώντας την αρχή μιας μακροχρόνιας φιλίας και μιας γόνιμης συνεργασίας. Ο Doisneau θα εκδώσει περίπου τριάντα άλμπουμ, συμπεριλαμβανομένου του "La Banlieue de Paris" (Seghers, 1949) με κείμενα του Blaise Cendrars. Το 1949, παρήγαγε συγκεκριμένα μια παράσταση του σταυρού του Ευαγγελίου του Παρισιού με την ηθοποιό Nicole Courcel.
Από το 1948 έως το 1953 εργάστηκε ως μόνιμος συνεργάτης της Vogue. Είναι επίσης φίλος με τον Jacques Yonnet και οι φωτογραφίες του απεικονίζουν το διάσημο έργο "Enchantements sur Paris" (Denoël, 1954) που έγινε "La Ville des maléfices" (Βιβλίο).
Ο φωτογράφος κάνει πολλές αποδράσεις στο Limousin. Τα παιδικά του χρόνια στο Corrèze, καθώς και η παραμονή του στο Saint-Céré in the Lot, από τη δεκαετία του 1930 έως το 1991, έτρεψαν την έμπνευσή του.
Το 1992, ο Doisneau παρουσίασε μια αναδρομική έκθεση των έργων του στη Μοντέρνα Τέχνη της Οξφόρδης, η οποία θα ήταν η τελευταία του έκθεση κατά τη διάρκεια της ζωής του. Το 1994, το φεστιβάλ Rencontres d'Arles του απέτισε φόρο τιμής με μια ειδική έκθεση.
Ο Robert Doisneau αφοσιώθηκε κυρίως στο Παρίσι, τα προάστια και τους κατοίκους του, απαθανατίζοντας κάθε στιγμή της ζωής τους: τεχνίτες, μπιστρό, αλήτες, παιδιά του δρόμου, καλλιτέχνες του δρόμου και πολλούς άλλους. Οι εραστές κατέχουν ξεχωριστή θέση στο έργο του, κυρίως με τη διάσημη φωτογραφία «Lovers with oranges, rue Mazarine». Για σχεδόν μισό αιώνα, κατέγραψε χιλιάδες πορτρέτα των μικρών ανθρώπων του Παρισιού.
Η σύζυγός του Πιερέτ πέθανε το 1993, έπασχε από Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ.
Ο Robert Doisneau πέθανε έξι μήνες αργότερα, σε ηλικία 81 ετών, την 1η Απριλίου 1994, στο Montrouge. Αναπαύεται στο Raizeux, κοντά στο Rambouillet, δίπλα στη γυναίκα του.
Τα κύρια έργα του Doisneau
"Le Baiser de l'Hôtel de Ville" (1950): Αυτή η εμβληματική φωτογραφία δείχνει ένα ζευγάρι να φιλιέται με πάθος στη μέση ενός πλήθους στο Παρίσι. Συμβολίζει την αγάπη και τον ρομαντισμό σε ένα αστικό περιβάλλον.
"Le Tugeur du Champ de Mars" (1943): Αυτή η φωτογραφία δείχνει ένα μικρό αγόρι να κοιτάζει με γοητεία ένα ρυμουλκό στο Champ de Mars στο Παρίσι. Αποτυπώνει το θαύμα και την αθωότητα της παιδικής ηλικίας.
«Les Amoureux de la rue de Rivoli» (1950): Αυτή η εικόνα αναπαριστά ένα ζευγάρι που περπατά χέρι-χέρι, με ένα πλήθος περαστικών γύρω τους. Ενσαρκώνει την τρυφερότητα και την οικειότητα στην καρδιά της αστικής ζωής.
"The Pigeon" (1957): Αυτή η φωτογραφία απεικονίζει έναν άνδρα, ντυμένο με κομψό κοστούμι, με ένα περιστέρι να ακουμπά στο χέρι του. Αποτυπώνει την ισορροπία μεταξύ φύσης και ανθρώπου, καθώς και μια συγκεκριμένη ποίηση της καθημερινής ζωής.
"The Children of the World" (1952): Αυτή η σειρά φωτογραφιών αναδεικνύει παιδιά από διαφορετικές χώρες, δείχνοντας την αθωότητά τους και την πολιτιστική τους διαφορετικότητα.
«The Pianist of the Seine» (1953): Αυτή η φωτογραφία δείχνει έναν άνδρα να παίζει πιάνο στις όχθες του Σηκουάνα, με περαστικούς να σταματούν για να τον ακούσουν. Αντιπροσωπεύει το πάθος και την καλλιτεχνική έκφραση στον δημόσιο χώρο.
"Le Joueur de flûte" (1949): Αυτή η εικόνα απαθανατίζει έναν μουσικό να παίζει φλάουτο σε έναν δρόμο στο Παρίσι, με παιδιά να τον περιβάλλουν. Μεταφέρει τη μαγεία και το θαύμα της μουσικής.
"The Kiss at the Hôtel de Ville" (1953): Αυτή η φωτογραφία δείχνει ένα ζευγάρι να φιλιέται μπροστά από το Hôtel de Ville στο Παρίσι, αλλά αυτή τη φορά με εφέ καθρέφτη. Προσφέρει μια νέα οπτική σε μια από τις πιο εμβληματικές εικόνες του Doisneau.
Οι επιρροές του Doisneau
- Πολιτισμός: Οι φωτογραφίες του Doisneau, κυρίως το "Le Baiser de l'Hôtel de Ville", έχουν γίνει εικόνες της λαϊκής κουλτούρας. Έχουν αναπαραχθεί σε αφίσες, καρτ ποστάλ και άλλα μέσα, και συχνά συνδέονται με τη ρομαντική εικόνα του Παρισιού. Αυτές οι εικόνες έχουν επίσης εμπνεύσει τραγούδια, ποιήματα και λογοτεχνικά έργα που θυμίζουν τη γοητεία και τον ρομαντισμό της γαλλικής πρωτεύουσας.
- Διαφήμιση: Οι διαφημιστές χρησιμοποίησαν τις φωτογραφίες του Doisneau για να προωθήσουν μια ποικιλία προϊόντων. Για παράδειγμα, η διάσημη φωτογραφία "Le Baiser de l'Hôtel de Ville" έχει χρησιμοποιηθεί σε διαφημίσεις για μάρκες αρωμάτων, κοσμημάτων και ρούχων, για να προκαλέσει αγάπη, πάθος και κομψότητα. Αυτές οι οπτικές αναφορές στο έργο του Doisneau πρόσθεσαν μια ρομαντική και διαχρονική διάσταση στις διαφημιστικές καμπάνιες.
- Τηλεόραση και κινηματογράφος: Οι σκηνοθέτες και οι δημιουργοί τηλεοπτικών σειρών έχουν χρησιμοποιήσει την αισθητική του Doisneau για να αναδημιουργήσουν την ατμόσφαιρα της μεταπολεμικής περιόδου και τη γοητεία του Παρισιού. Για παράδειγμα, στην ταινία «Amélie Poulain» του Jean-Pierre Jeunet, το έργο του Doisneau λειτούργησε ως πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία μιας νοσταλγικής και ποιητικής ατμόσφαιρας. Εικόνες του Παρισιού που καταγράφηκαν από τον Doisneau έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί σε ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές εκπομπές για να απεικονίσουν την ιστορία και την κληρονομιά της πόλης.
- Σχέδιο και μόδα: Η διαχρονική αισθητική του Doisneau έχει εμπνεύσει σχεδιαστές μόδας και δημιουργούς στις συλλογές τους. Οι φωτογραφίες του επηρέασαν τη δημιουργία ρετρό ρούχων, μοτίβα εμπνευσμένα από την ατμόσφαιρα της δεκαετίας του 1950 και διακοσμήσεις παριζιάνικου στιλ. Η αίσθηση του στυλ της και η κομψή απεικόνιση της ζωής της πόλης έχουν προσαρμοστεί σε επιδείξεις μόδας και οπτικές σκηνές για να δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα που είναι τόσο νοσταλγική όσο και σύγχρονη.
Αποσπάσματα από τον Robert Doisneau
"Μου άρεσε πολύ να φωτογραφίζω ανθρώπους, να τους βλέπω στο στοιχείο τους, στη δουλειά τους, στην καθημερινότητά τους. Εκεί μπορείς πραγματικά να αποτυπώσεις την αλήθεια τους."
"Το σημαντικό είναι να βρεις ένα θέμα που σε αγγίζει, που σου μιλάει. Εκεί συμβαίνει η μαγεία."
«Η φωτογραφία είναι ένα κομμάτι του χρόνου που δεν θα επιστρέψει ποτέ».
"Η αλήθεια είναι ότι δεν επιδιώκω την τελειότητα στη φωτογραφία μου. Επιδιώκω απλώς να αποτυπώσω το συναίσθημα και την αυθεντικότητα."
«Η φωτογραφία είναι ένας τρόπος να μιλάς χωρίς να μιλάς, να λες ιστορίες χωρίς λόγια».
«Το μυστικό της φωτογραφίας είναι να αδράξεις την παρούσα στιγμή, να συλλάβεις το συναίσθημα που ξεφεύγει, να παγώσεις το εφήμερο».
«Είμαι μάρτυρας της καθημερινότητας, παρατηρητής των μικρών σκηνών που συνθέτουν τη μεγάλη εικόνα της ύπαρξης».
«Το να φωτογραφίζεις σημαίνει να βάζεις το κεφάλι, το μάτι και την καρδιά στην ίδια οπτική γωνία».
«Οι φωτογραφίες είναι μνήμες παγωμένες στο χρόνο, κομμάτια ιστορίας που λένε για την ανθρωπότητά μας».
«Η φωτογραφία είναι ένας τρόπος να πεις «ναι» στη ζωή, να γιορτάσεις την ομορφιά και την ποίηση που κρύβονται στις πιο απλές στιγμές».
10 αταίριαστα πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τον Robert Doisneau
Ο Doisneau ξεκίνησε την καριέρα του ως φωτογράφος στούντιο με ειδίκευση στη διαφήμιση και τη βιομηχανική φωτογραφία πριν στραφεί στη φωτογραφία δρόμου.
Σε αντίθεση με ορισμένες ιδέες που ελήφθησαν, η διάσημη φωτογραφία "Le Baiser de l'Hôtel de Ville" ανέβηκε από τον Doisneau με ηθοποιούς και όχι ένα πραγματικό ζευγάρι εραστών.
Ο Doisneau είχε πάθος με τις μοτοσικλέτες και είχε μια Harley-Davidson, η οποία ενέπνευσε μερικές από τις φωτογραφίες του με θέμα τη μοτοσικλέτα.
Ήταν ενεργό μέλος της Γαλλικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και χρησιμοποίησε τις ικανότητές του ως φωτογράφος για να καταγράψει μυστικές δραστηριότητες.
Ο Doisneau ήταν μεγάλος λάτρης της τζαζ μουσικής. Του άρεσε να ακούει τζαζ ενώ εργαζόταν στο στούντιο του και μερικά από τα πορτρέτα του μουσικών της τζαζ έχουν γίνει εμβληματικά.
Εκτός από τη φωτογραφία, ο Doisneau ήταν επίσης παθιασμένος με τη χαρακτική και τη λιθογραφία και αποφοίτησε ως χαράκτης και λιθογράφος.
Ήταν γνωστός για την αίσθηση του χιούμορ του και του άρεσε να παίζει κόλπα. Μερικές φορές διασκέδαζε κάνοντας φάρσες κατά τη διάρκεια φωτογραφιών για να ελαφρύνει τη διάθεση.
Αν και διάσημος για τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, ο Doisneau πειραματίστηκε και με το χρώμα σε μια εποχή που η έγχρωμη φωτογραφία αναδυόταν ακόμα.
Παρά τη φήμη του, ο Doisneau ήταν ένας σεμνός άνθρωπος και προτιμούσε να μένει στο παρασκήνιο, αποφεύγοντας τις φλόγες της φήμης και συγκεντρώνοντας τη δουλειά του.
Μετά τον θάνατό του, χιλιάδες αρνητικά που δεν είχαν ξαναδεί ανακαλύφθηκαν στο στούντιό του, αποκαλύπτοντας την έκταση της δουλειάς και της καλλιτεχνικής του εξερεύνησης πέρα από τις πιο διάσημες φωτογραφίες του.
Οι μεγάλες εκθέσεις του Robert Doisneau
Έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Σικάγο (1954): Ο Doisneau δημιούργησε μια ατομική έκθεση με τις φωτογραφίες του στο διάσημο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Σικάγο. Αυτό επέτρεψε στο έργο του να αναγνωριστεί και να εκτιμηθεί ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Επίτιμος καλεσμένος στο Rencontres d'Arles (1975): Το 1975, ο Doisneau ήταν επίτιμος καλεσμένος στο περίφημο φεστιβάλ Rencontres d'Arles στη Γαλλία. Εκεί παρουσιάστηκε μια αναδρομική έκθεση της δουλειάς του, αναδεικνύοντας τις πιο εμβληματικές φωτογραφίες του.
Έκθεση στη Μοντέρνα Τέχνη της Οξφόρδης (1992): Ο Doisneau παρουσίασε μια αναδρομική έκθεση των έργων του στο Modern Art Oxford στην Αγγλία. Αυτή η έκθεση πρόσφερε στο βρετανικό κοινό την ευκαιρία να ανακαλύψει την έκταση του ταλέντου και της δουλειάς του.
Έκθεση στο Μουσείο Φωτογραφίας του Σαρλερουά (1993): Το Μουσείο Φωτογραφίας του Σαρλερουά στο Βέλγιο αφιέρωσε μια έκθεση στον Robert Doisneau, τονίζοντας την επιρροή και τη συμβολή του στην ιστορία της φωτογραφίας.
Έκθεση στο Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris (2000): Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση διοργανώθηκε στο Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη άποψη της καριέρας του Doisneau και της επίδρασης του στη φωτογραφία.
Nicolas Sarazin