Μια τεράστια αράχνη δεσπόζει στην ταράτσα του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης, με το πρόσωπό της στριμμένο σε ένα αινιγματικό χαμόγελο. Ενώ η αράχνη μπορεί να φαίνεται απειλητική, η συμπεριφορά της μαλακώνει λόγω της παρουσίας ενός μικρού πουλιού που στηρίζεται σε ένα από τα λυγισμένα πόδια της, με φτερά έτοιμα να πετάξουν στα ύψη.
Το ζευγάρι παρουσιάζει ένα εντυπωσιακό ταμπλό. Ωστόσο, από ορισμένες οπτικές γωνίες, αναμειγνύονται στο αστικό τοπίο πίσω τους, αποτελώντας απλώς μια άλλη παραδοξότητα στο αχανές οικοσύστημα της Νέας Υόρκης. Σε δυνατή βροχή, η χαμογελαστή αράχνη μπορεί να εξαφανιστεί εντελώς.
Ο Petrit Halilaj, ένας 38χρονος καλλιτέχνης από το Κοσσυφοπέδιο, έχει δημιουργήσει αυτά τα γλυπτά ζώων για την παραγγελία του στην ταράτσα του Met. Το Met έχει ξεκινήσει σχεδόν δώδεκα τέτοιες παραγγελίες, καθεμία από διαφορετικό καλλιτέχνη κάθε καλοκαίρι. Ενώ τα περισσότερα ήταν μεγάλα, περίτεχνα και μερικές φορές περίτεχνα, το έργο του Halilaj ξεχωρίζει για την απλότητα και τον μινιμαλισμό του, καθιστώντας το αναμφισβήτητα το καλύτερο μεταξύ τους.
Ο Halilaj είναι εξοικειωμένος με γλυπτά μεγάλης κλίμακας, έχοντας κερδίσει την αναγνώριση στην Μπιενάλε του Βερολίνου το 2010 με ένα αντίγραφο σε φυσικό μέγεθος του πλαισίου του σπιτιού της οικογένειάς του στην Πρίστινα. Για την ταράτσα του Met, έχει κατασκευάσει μια άλλη εγκατάσταση που μοιάζει με σπίτι, με μια φιγούρα από ραβδί και ένα χρυσό αστέρι. Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν κάτω από αυτή τη δομή και να κοιτάξουν ψηλά για να δουν ένα μάτι που μοιάζει με τον Πικάσο να τους ατενίζει.
Η εγκατάσταση με τίτλο Abetare (2024) του Petrit Halilaj, εκτός από τα στοιχεία του σπιτιού και της αράχνης, περιλαμβάνει κυρίως χαλύβδινες κατασκευές που είναι υποτιμημένες, μέτριου μεγέθους και ημι-αφηρημένες. Αυτό είναι ίσως τόσο κοντά όσο η δουλειά του Halilaj είναι ιδανική για το Instagram.
Ενσωματωμένα σε πολλά από αυτά τα γλυπτά υπάρχουν λέξεις που υπαινίσσονται τις εμπνεύσεις του Halilaj. Για παράδειγμα, το "Runik", το όνομα της γενέτειρας του Halilaj, είναι ενσωματωμένο σε ένα κομμάτι, ενώ το "KFOR", ένα ακρωνύμιο για τη Δύναμη του Κοσσυφοπεδίου, εμφανίζεται σε ένα άλλο. Αυτά τα στοιχεία χρησιμεύουν ως οδυνηρές υπενθυμίσεις ότι το Abetare, που πήρε το όνομά του από τα αλφαβητάρια που χρησιμοποιούσαν τα παιδιά του Κοσσυφοπεδίου, αντλεί βαθιά από τις εμπειρίες του Halilaj κατά τους ανατρεπτικούς Γιουγκοσλαβικούς Πολέμους της δεκαετίας του 1990.
Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στο Κοσσυφοπέδιο, ο Petrit Halilaj, τότε έφηβος, βρέθηκε εκτοπισμένος σε καταυλισμό προσφύγων στην Αλβανία. Εκεί ήταν που οι Ιταλοί ψυχολόγοι τον ενθάρρυναν να ασχοληθεί με το σχέδιο. Για τον Halilaj, η δημιουργία τέχνης χρησίμευσε τόσο ως δημιουργική απόδραση όσο και ως μέσο επιβίωσης, βοηθώντας τον να αντιμετωπίσει τις ταραχώδεις περιστάσεις του απεικονίζοντας ορεινά εδάφη και ένοπλους στρατιώτες. Ως ενήλικας, έχει επανεξετάσει συχνά αυτά τα πρώιμα σκίτσα, μερικές φορές διευρύνοντάς τα σε νέα έργα τέχνης.
Ωστόσο, τα σχέδια του ίδιου του Halilaj δεν είναι το μοναδικό επίκεντρο των σαγηνευτικών γλυπτών του. Πιο πρόσφατα, τα έργα του έχουν ενσωματώσει σχέδια που ανακάλυψε στις σχολικές αίθουσες του Κοσσυφοπεδίου και η καλλιτεχνική του εξερεύνηση έχει διευρυνθεί για να συμπεριλάβει στοχασμούς και για άλλα βαλκανικά έθνη.
Για παράδειγμα, το γλυπτό της αράχνης προήλθε από ένα φθαρμένο γραφείο στα Σκόπια της Βόρειας Μακεδονίας, με αρχικά σχέδια σχετικά με Pokémon, τα οποία τώρα λείπουν. Σε ένα άλλο κομμάτι, μια φιγούρα σε σχήμα καρδιάς αντιπαρατίθεται με έναν φαλλό και τη λέξη "Tiddies". Ο Halilaj δεν αναπαράγει απλώς αυτές τις εικόνες. τα αναμειγνύει, υπονοώντας μια μορφή ενότητας μεταξύ των εφήβων -τόσο των αθώων όσο και των λίμπιντων- σε εθνικούς διαχωρισμούς.
Ερμηνεύοντας εκ νέου αυτές τις νεανικές μουντζούρες, ο Halilaj τις ανεβάζει στοργικά στο καθεστώς της αξιοσημείωτης τέχνης. Δυστυχώς, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε ποιοι ήταν αυτοί οι νέοι καλλιτέχνες, καθώς τα ονόματά τους δεν έχουν διατηρηθεί. Η εγκατάσταση Abetare μεταδίδει μια αίσθηση παροδικότητας, που αντικατοπτρίζεται στη λεπτή εμφάνιση αυτών των χαλύβδινων έργων.
Ωστόσο, η φαινομενική λεπτότητα αυτών των γλυπτών μπορεί να είναι απατηλή. Ο Halilaj έχει σημειώσει ότι η Met όρισε ότι το έργο τέχνης του πρέπει να αντέξει σε συνθήκες τυφώνα. Πέρα από την εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων, ο Halilaj έχει μετατρέψει αυτά τα παιδικά σκίτσα σε μνημειώδη έργα που όχι μόνο αντέχουν στη φθορά του χρόνου αλλά και, όπως φαίνεται, στις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή.
Αν και ο Abetare εμβαθύνει στην εύθραυστη φύση των εθνικών ιστοριών, ο Halilaj ενσωματώνει έξυπνα στοιχεία χιούμορ. Βεβαιωθείτε ότι έχετε παρατηρήσει τη φιγούρα της γάτας που κρέμεται από μια πέργκολα καλυμμένη με λουλούδια καθώς βγαίνετε και τη γάτα που χαμογελάει τοποθετημένη κοντά σε έναν πάγκο.
Επίσης, αφιερώστε λίγο χρόνο για να στοχαστείτε μπροστά από μια οθόνη με περσίδες σε χαμηλό τοίχο. Δίπλα σε αυτό, ο Halilaj έχει τοποθετήσει μια οδυνηρή λέξη: ΕΔΩ. Αυτό θα μπορούσε να αναφέρεται σε μια πόλη (Νέα Υόρκη), ένα μουσείο (το Met) ή ένα συγκεκριμένο μέρος μιας εγκατάστασης (το σύστημα εξαερισμού της). Με καταγωγή από τα Βαλκάνια, αυτό το HERE βρήκε ένα νέο σκηνικό που ταιριάζει, συνδυάζεται άψογα με το ιδιόμορφο περιβάλλον του.
Selena Mattei