Ioannis Filippopoulos
Τρία Ζωγραφικά Έργα για την ΧΙV Μπιεννάλε της Φλωρεντίας
Τρία Ζωγραφικά Έργα για την ΧΙV Μπιεννάλε της Φλωρεντίας
Τα τρία έργα που παρουσιάζονται στην XIV Μπιεννάλε της Φλωρεντίας , η οποία έχει θέμα "Εγώ Είμαι Εσύ. Ατομικές και Συλλογικές Ταυτότητες στην Σύγχρονη Τέχνη και Ντισάιν" , δεν αποτελούν μέρος ενός ενιαίου ζωγραφικού συνόλου , αλλά το καθένα συνδέεται με το δικό του μοναδικό τρόπο με την έννοια των ταυτοτήτων και εκφράζει διαφορετικά προσωπικά βιώματα.
Φαραώ/Το «Παρελθόν»
Ο «Φαραώ», με θέμα που εμπνέεται από το παρελθόν, είναι μια πρόκληση για προβληματισμό και ενσυναίσθηση γύρω από το θέμα των συλλογικών ταυτοτήτων , όπως είναι η εθνική και η φυλετική ταυτότητα, καθώς και της ιστορικής μνήμης, που συνδέεται με αυτές.
Από την παιδική μου ηλικία , προσωπικά ενδιαφέροντα των μελών της οικογένειας μου αποτέλεσαν ερεθίσματα που δημιούργησαν το κατάλληλο υπόβαθρο ώστε να έρθω σε επαφή και να ευαισθητοποιηθώ γύρω από θέματα που αφορούν στις φυλετικές ταυτότητες , τον ρατσισμό και διάφορες παραμέτρους του.
Στο πλαίσιο αυτό γνώρισα και τις θεωρίες των αφροκεντριστών ,- όπως π,χ. την εκδοχή του Μάρτιν Μπερνάλ στο βιβλίο του «Μαύρη Αθηνά»- , οι οποίες δεν είχαν καμία σχέση με όσα είχα διδαχτεί ως ιστορική γνώση στο σχολείο, και καθώς αμφισβητούσαν στοιχεία της πολιτιστικής/εθνικής μου ταυτότητας , κινητοποίησαν το ενδιαφέρον μου σχετικά με την ιστορική μνήμη και τις διαφορετικές ερμηνείες της .
Όταν ζωγράφιζα τον «Φαραώ», δεν μπορούσα να αντισταθώ στη σκέψη των τόσο διαφορετικών ερμηνειών της ιστορικής μνήμης, οι οποίες δεν είναι άσχετες με τη διαφορετική οπτική γωνία του παρατηρητή. Το κεφάλι του φαραώ το ζωγράφισα σε τρεις διαφορετικές εκδοχές, και κάθε φορά ήταν μια ευκαιρία για εμβάθυνση στο θέμα της ιστορικής μνήμης .
Στον αρχαίο κόσμο, όταν ζούσαν οι φαραώ και όταν δημιουργήθηκαν τα αγάλματά τους , δεν υπήρχε η έννοια της «φυλής». Αυτή εμφανίζεται πολύ αργότερα , τον 17ο-18ο αι. , και συνδέθηκε με την αποικιοκρατία και την καταδυνάστευση μεγάλων πληθυσμών από τη λευκή φυλή, που αυθαίρετα θεώρησε τον εαυτό της «ανώτερο», και όσους ανήκαν σε άλλες φυλές , ιδιαίτερα στην «μαύρη» , ως κατώτερους.
Πολύ νωρίς ο μαύρος ακτιβισμός που αναπτύχθηκε κυρίως στην Αμερική ,συνέδεσε τον λαμπρότερο πολιτισμό της αφρικανικής ηπείρου, δλδ. τον αιγυπτιακό , με την μαύρη φυλή. Στο πλαίσιο αυτό διατυπώθηκαν οι αφροκεντρικές θεωρίες που αν και παρέμειναν για χρόνια στο περιθώριο της ακαδημαϊκής επιστήμης και θεωρήθηκαν ως «ψευδοεπιστήμη» , έχουν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος σε αμερικανικά πανεπιστημιακά ιδρύματα σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των συλλογικών ταυτοτήτων και επανερμηνείας του κυρίαρχου πολιτισμού και να επηρεάζουν την κοινή γνώμη.
Πρόσφατα η Κλεοπάτρα παρουσιάστηκε στον κινηματογράφο ως μαύρη , προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις στον αιγυπτιακό λαό, που αισθάνθηκε να θίγεται η εθνική του ταυτότητα, όπως συνέβη και με την πρόσφατη έκθεση στο Εθνικό Μουσείο Αρχαιοτήτων στο Leiden της Ολλανδίας, που παρουσιάζε την Αίγυπτο μέσα από τη χιπ-χοπ, την τζαζ, τη σόουλ και τη φανκ μουσική, με τη Rihanna, την Beyoncé, τη Nina Simone, τον Prince και τον ράπερ Nas, ανάμεσα σε άλλους, να μιμούνται βασίλισσες της αρχαίας Αιγύπτου και φαραώ στα τραγούδια τους που έχουν προβληθεί εκατομμύρια φορές. Η έκθεση προκάλεσε την οργή ακόμη και του αιγυπτιακού υπουργείου πολιτισμού και οδήγησε σε «διπλωματικό επεισόδιο» , δλδ. την ανάκληση της άδειας διενέργειας ανασκαφής στο αιγυπτιακό έδαφος από ξένους επιστήμονες.
Το παράδειγμα της Αιγύπτου , αποκαλύπτει, νομίζω, πώς επηρεάζουν και κινητοποιούν τους ανθρώπους οι συλλογικές ταυτότητες , οδηγώντας τους συχνά σε συγκρούσεις. Μέσω της ενσυναίσθησης και της διαπολιτισμικής επικοινωνίας είναι δυνατό ενδεχομένως να υπάρξει πρόοδος στην αλληλοκατανόηση και στην προσέγγιση ανθρώπων διαφορετικών φυλετικών , εθνικών , πολιτιστικών και άλλων συλλογικών ταυτοτήτων.
Γυναικείο Γυμνό/ Το «Παρόν»
Το «Γυναικείο Γυμνό» , που απεικονίζει μια συγκεκριμένη γυναίκα της εποχής μας , με σώμα όχι λεπτό , γυμνή, εστιάζει στη φυσική εμφάνιση , που αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της ατομικής-προσωπικής ταυτότητας του ανθρώπου και μας θέτει ερωτήματα σχετικά με την αποδοχή του εαυτού, την ανάπτυξη θετικής αυτοεικόνας, την αλληλεπίδραση με τους άλλους.
Πόσο εύκολο είναι να αποδεχτεί ένας άνθρωπος τα φυσικά του χαρακτηριστικά, που αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο της ατομικής-προσωπικής του ταυτότητας; Στην εποχή μας που κυριαρχεί το σύνθημα της αποδοχής του εαυτού και του “body positivity” πόσο εύκολο ή εφικτό είναι αυτό; Πόσο ισχυρά είναι τα στερεότυπα για τη σωματική ομορφιά για όλους τους ανθρώπους γενικά και ειδικότερα για τη γυναικεία σωματική ομορφιά;
Τα ΜΜΕ κατακλύζονται με εικόνες που προβάλλουν συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς, μεταξύ αυτών είναι πολύ ισχυρό εκείνο του καλλίγραμμου γυναικείου σώματος. Μια γυναίκα που δεν ευθυγραμμίζεται η μορφή της με αυτά τα πρότυπα ,είναι απίθανο να παραμείνει ψυχολογικά ανεπηρέαστη και να αναπτύξει θετική αυτοεικόνα.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη , νευρική ανορεξία είναι καταστάσεις που έχουν συνδεθεί στην βιβλιογραφία με τα πρότυπα-στερεότυπα της ομορφιάς. Παράλληλα διαπιστώνεται δυσκολία και προβλήματα στην αλληλεπίδραση με τους συνανθρώπους, περιστατικά «μπούλινγκ» , ειρωνείας, διακρίσεων στον εργασιακό χώρο, λιγότερες ευκαιρίες ανάδειξης και προβολής σε κοινωνικούς χώρους.
Από την άλλη, μια ολόκληρη βιομηχανία , αυτή της ομορφιάς, στηρίζεται ακριβώς σε αυτή την ανάγκη της ανάπτυξης θετικής αυτοεικόνας και βελτίωσης της εξωτερικής εμφάνισης. Είναι σημαντικές και οι οικονομικές παράμετροι του ζητήματος αυτού. Η ανάγκη ανάπτυξης θετικής προσωπικής ταυτότητας δλδ , γίνεται και αντικείμενο οικονομικής εκμετάλλευσης. Το θέμα είναι σύνθετο.
Πώς αισθάνεται ένας άνθρωπος που η μορφή του δεν ακολουθεί αυτό που κοινωνικά έχει προσδιοριστεί ως «όμορφο»; Μπορούμε να «βαδίσουμε στα παπούτσια του»;
Πιστεύω πώς δεν δύσκολο αυτό, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι συγκρίνοντας τους εαυτούς μας με τα στερεότυπα ομορφιάς, αισθανόμαστε , σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ανεπαρκείς.
Κοσμογονία/Το «Μέλλον»
Πώς θα είναι το μέλλον σε σχέση με τις συλλογικές και τις ατομικές ταυτότητες;
Η μετανάστευση, η κλιματική αλλαγή και οι νέες συνθήκες που αυτές διαμορφώνουν , η τεχνητή νοημοσύνη και οι προκλήσεις για την ταυτότητα του ανθρώπινου όντος, που αυτή θέτει, διαγράφουν το τοπίο των συλλογικών , αλλά και των ατομικών-προσωπικών ταυτοτήτων στο μέλλον. Το μέλλον είναι απροσδιόριστο, για το λόγο αυτό η « Κοσμογονία» , η γέννηση του νέου κόσμου , είναι μια απροσδιόριστης μορφής εικόνα , ένα έργο αφηρημένης τεχνοτροπίας.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
https://www.eurchembull.com/uploads/paper/070524a9cd5eb9eb16970b60f63f3c02.pdf (5/10/2023)https://eclass.upa tras.gr/modules/document/file.php/PN1557/%CE%94%CE%99%CE%91%CE%9B%CE%95%CE%9E%CE%95%CE%99%CE%A3%20%26%20%CE%91%CE%9E%CE%99%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%97%CE%A3%CE%97/%CE%91%CE%BE%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B7%CF%83%CE%B7/%CE%8E%CE%BB%CE%B7%203%CE%BF%CF%85%20%CF%84%CE%B5%CF%83%CF%84%202022/liu_arvaniti_10-9-2018Chpters6913.pdf (5/10/2023)
https://www.lifo.gr/now/entertainment/oi-eikones-tis-beyonce-kai-tis-rihanna-thymonoyn-toys-aigyptioys (5/10/2023)
https://eleftherostypos.gr/istories/i-istoriki-alitheia-gia-mia-lathos-syzitisi-itan-mavri-i-kleopatra (5/10/2023)
https://time.com/6273435/cleopatra-race-debate-netflix/ (5/10/2023)