Anselm Kiefer, geboren op 8 maart 1945 in Donaueschingen, Duitsland, is een beroemde schilder en beeldhouwer wiens werk de schaduwen van de geschiedenis confronteert, met name de wreedheden van de Holocaust en de erfenis van het naziregime. Beïnvloed door zijn mentoren Peter Dreher en Horst Antes in de late jaren 1960, verwerkt Kiefer onconventionele materialen zoals stro, as, klei, lood en schellak, en put hij vaak uit de poëzie van Paul Celan en de mystiek van Kabbalah om thema's van geheugen en trauma te verkennen. Zijn grootschalige, symbolische werken, waaronder stukken als Margarete en The Hierarchy of Angels , hebben hem erkenning opgeleverd als een centrale figuur in het neo-expressionisme en het nieuwe symbolisme. Sinds 1992 woont en werkt Kiefer voornamelijk in Frankrijk en in 2018 kreeg hij het Oostenrijkse staatsburgerschap.
Biografie van de kunstenaar: Anselm Kiefer
Anselm Kiefer werd geboren in Donaueschingen in 1945, vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog, en groeide op te midden van de ruïnes van de oorlog, een ervaring die zijn artistieke visie diepgaand vormgaf. Als zoon van een Duitse kunstleraar werd Kiefers vroege omgeving gekenmerkt door de verwoesting van zijn stad, die tijdens het conflict zwaar was gebombardeerd. In 1951 verhuisde zijn familie naar Ottersdorf en later ging hij naar de openbare school in Rastatt, waar hij in 1965 zijn middelbareschooldiploma behaalde. Aanvankelijk volgde Kiefer rechtenstudies en Romaanse talen aan de Universiteit van Freiburg, maar al snel verlegde hij zijn focus naar kunst en studeerde hij aan de kunstacademies in Freiburg en Karlsruhe, waar hij in 1969 afstudeerde. In 1971 richtte Kiefer een studio op in Hornbach (Walldürn) en bleef tot 1992 in de Neckar-Odenwald-Kreis. Deze periode staat bekend als de Duitse jaren, wat zijn diepe betrokkenheid bij Duitse culturele en historische thema's weerspiegelt. In 1992 verhuisde Kiefer naar Barjac in Frankrijk, waarbij hij zijn eerste vrouw en kinderen achterliet. Hij woonde in Parijs van 2008 met zijn tweede vrouw, de Oostenrijkse fotografe Renate Graf, tot hun scheiding in 2014. Kiefer werd in 2017 door Manager Magazin erkend als een van de rijkste personen van Duitsland. Hij is ook het onderwerp van de 3D-documentairefilm Anselm (2023), geregisseerd door Wim Wenders.
Kiefers werk is diepgeworteld in traditionele mythologie, literatuur en de verkenning van existentiële thema's. Zijn vroege inspiratiebronnen omvatten literaire figuren als Paul Celan en Ingeborg Bachmann, terwijl zijn latere werken Joods-christelijke, oude Egyptische en oosterse elementen integreren. Centraal in zijn artistieke verkenning staat kosmogonie, wat een zoektocht naar begrip van het bestaan weerspiegelt en het onbegrijpelijke vertegenwoordigt. Kiefers artistieke proces omvat een "spirituele verbinding" met zijn materialen, waarbij hij ze transformeert door verschillende fysieke en chemische processen. Zijn gebruik van lood, dat hij aanvankelijk tegenkwam bij het repareren van leidingen, weerspiegelt zijn fascinatie voor alchemie en de symbolische resonantie ervan. Stro, een ander materiaal dat hij vaak gebruikt, symboliseert energie en transformatie. Kiefer waardeert de balans tussen orde en chaos in zijn werk en benadrukt het belang van de omgeving waarin zijn stukken worden tentoongesteld.
Zijn carrière begon met performances die werden vastgelegd in foto's, met name Occupations en Heroische Sinnbilder (Heroïsche symbolen), waarbij hij op provocerende wijze de Hitlergroet imiteerde op verschillende locaties. Zijn eerste solotentoonstelling in 1969 bevatte controversiële politieke acties. In de loop der jaren is Kiefer beroemd geworden om zijn grootschalige schilderijen, waarbij hij vaak lood, glas en plantaardige materialen verwerkte om getextureerde, impasto-oppervlakken te creëren. Zijn werken gaan vaak in op thema's uit de Duitse mythologie en literatuur, evenals historische en kosmische motieven. In de jaren 80 werd Kiefers kunst fysieker en sculpturaal, en breidde hij zich uit met verwijzingen naar de oude geschiedenis, occulte symboliek en het trauma van samenlevingen. Zijn cyclus van schilderijen van 1995 tot 2001 onderzocht kosmische thema's, terwijl zijn werk 20 Years of Solitude, een monumentale stapel witgeschilderde grootboeken en handgemaakte boeken, bekend staat om het provocerende gebruik van het sperma van de kunstenaar. Kiefers latere werken omvatten sculpturen en schilderijen die ingaan op diverse culturele en historische referenties. Zijn tentoonstellingen in Galerie Thaddaeus Ropac en White Cube in Londen, evenals zijn monumentale installaties in het Louvre en Grand Palais, benadrukken zijn voortdurende betrokkenheid bij geschiedenis, mythologie en de rol van kunst in de maatschappij. Sinds 1969 is Kiefer ook betrokken bij boekontwerp, waarbij hij lood, verf en mineralen gebruikt om gelaagde, symbolische werken te creëren. Zijn uitgebreide studio's, waaronder de getransformeerde zijdefabriek in Barjac, Frankrijk, weerspiegelen zijn toewijding aan het creëren van meeslepende artistieke omgevingen. In 2008 verhuisde Kiefer naar Parijs, waarbij hij zijn Barjac-studio achterliet, die nog steeds een belangrijk deel van zijn artistieke erfenis vormt.
Iconische kunstwerken
Het oeuvre van Anselm Kiefer wordt gekenmerkt door een reeks iconische werken die zijn diepe betrokkenheid bij geschiedenis, mythologie en de menselijke conditie weerspiegelen. Een van zijn vroege meesterwerken, The Second Sinful Fall of Parmenides (1969), toont zijn baanbrekende benadering van het mengen van olieverf op doek met filosofische diepgang, waarbij thema's van verval en transformatie worden onderzocht. Zijn in 1969 gebonden boek, You're a Painter , en de dwingende Pages from "Occupations" (1969) tonen zijn interesse in de wisselwerking tussen tekst en beeld, wat zijn conceptuele benadering versterkt. The German Line of Spiritual Salvation (1975) en Every Human Being Stands beneath His Own Dome of Heaven (1970) onthullen zijn meesterschap in aquarel, terwijl de grootschalige werken zoals Quaternity (1973) en Father, Son, Holy Ghost (1973) zijn gebruik van houtskool en olieverf op jute illustreren om monumentale en spiritueel geladen werken te creëren. Kiefers verkenning van historische en culturele verhalen is ook duidelijk zichtbaar in Operation Winter Storm (1975) en The Lake of Gennesaret (1974), waar hij olie, schellak en andere materialen gebruikt om een gevoel van historisch gewicht en apocalyptische visie op te roepen. Zijn latere werken, waaronder Ways of Worldly Wisdom (1976–77) en Siegfried Forgets Brunhildea (1975), blijven de grenzen van materialiteit en symboliek verleggen, wat Kiefers status als een spilfiguur in de hedendaagse kunst bevestigt.
Tentoonstellingsgeschiedenis
De carrière van Anselm Kiefer werd gekenmerkt door talrijke belangrijke tentoonstellingen die zijn invloedrijke rol in de hedendaagse kunst benadrukken. Hij begon met zijn eerste solotentoonstelling in Galerie am Kaiserplatz in Karlsruhe in 1969, en zijn bekendheid groeide toen hij Duitsland vertegenwoordigde naast Georg Baselitz op de Biënnale van Venetië in 1980. Kiefers werk was het middelpunt van grote solotentoonstellingen in gerenommeerde instellingen zoals de Kunsthalle Düsseldorf (1984), Art Institute of Chicago (1987) en Neue Nationalgalerie in Berlijn (1991). Opmerkelijke retrospectieven zijn onder meer die in het Metropolitan Museum of Art in New York (1998), Fondation Beyeler in Basel (2001) en de Royal Academy of Arts in Londen (2014). Zijn ambitieuze installatieprojecten omvatten de "Monumenta" in het Grand Palais in Parijs (2007) en het site-specific werk in het Louvre, waar hij de eerste levende kunstenaar werd sinds Georges Braque die een permanente installatie creëerde. Kiefer herconfigureerde ook de First Baptist Church of Los Angeles voor zijn monumentale Palmsonntag (2006) en paste het later aan voor de Art Gallery of Ontario in 2010. In 2013 opende hij een langdurige installatie in de Hall Art Foundation en MASS MoCA, met belangrijke sculpturen en schilderijen. Zijn 70e verjaardag werd gevierd met een grote retrospectief in het Centre Pompidou, Bibliothèque Nationale in Parijs en het Museum der bildenden Künste in Leipzig (2015). In 2016 exposeerde het Albertina in Wenen zijn houtsneden, wat zijn nalatenschap verder verstevigde. Onlangs onthulde Kiefer zijn eerste openbare kunstopdracht in de Verenigde Staten in het Rockefeller Center in mei 2018, met het Uraeus- beeldhouwwerk, geïnspireerd door Egyptische religieuze symbolen en Friedrich Nietzsche's Thus Spoke Zarathustra .
Anselm Kiefer heeft in zijn carrière talloze prestigieuze prijzen en onderscheidingen ontvangen, wat zijn impact op de hedendaagse kunst onderstreept. In 1990 werd hem de Wolfprijs toegekend en in 1999 ontving hij de Praemium Imperiale voor zijn levenslange prestaties, erkend voor zijn complexe betrokkenheid bij de geschiedenis en zijn gebruik van kunst om ethische vragen en cultureel trauma aan te pakken. In 2008 werd hij ook geëerd met de Vredesprijs van de Duitse boekhandel, waarmee hij de eerste beeldend kunstenaar werd die deze prijs ontving. Zijn onderscheidingen strekken zich uit tot verschillende eredoctoraten, waaronder die van de Universiteit van Turijn, de Universiteit van St. Andrews, de Universiteit van Antwerpen en de Brera Academie. Kiefer is erkend met belangrijke onderscheidingen zoals de J. Paul Getty Medal (2017) en het Ridder Commandeurskruis van de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland (2023). Zijn creatieve proces, waarbij hij gebruikmaakt van alchemistische materialen zoals lood, schellak en stro, weerspiegelt zijn fascinatie voor transformatie en energie. Deze interesse wordt weerspiegeld in zijn succes op de kunstmarkt, waar zijn werken, zoals To the Unknown Painter (1983), nieuwe records hebben gevestigd op veilingen. Kiefers werken zijn ondergebracht in belangrijke openbare collecties wereldwijd, waaronder het Hamburger Bahnhof in Berlijn, het Museum of Modern Art en het Guggenheim Museum in New York, de Tate Modern in Londen en de Art Gallery of Ontario in Toronto, onder andere. Bekende privéverzamelaars zijn Eli Broad en Andrew J. Hall.
Selena Mattei
