Andreas Gursky in maart 2013 in het Düsseldorf Museum K21. Auteur: Hpschaefer, via Wikipedia, bijgesneden foto
Andreas Gursky
Andreas Gursky, een gerenommeerd Duits fotograaf, wordt geprezen om zijn baanbrekende gebruik van digitale beeldmanipulatie en grootformaatfotografie. Bekend om zijn levendige kleurenbeelden, is Gursky een van de meest succesvolle hedendaagse fotografen ter wereld geworden, vooral erkend om zijn monumentale werken die vaak de perceptie van ruimte en schaal uitdagen.
Gursky werd in 1955 geboren in Leipzig, Oost-Duitsland, en zijn familie verhuisde in 1957 naar West-Duitsland, waar ze zich eerst in Essen en later in Düsseldorf vestigden. Van 1978 tot 1981 studeerde hij visuele communicatie aan de Universiteit van Essen, waar hij les kreeg van vooraanstaande fotografen als Otto Steinert en Michael Schmidt. Hoewel Gursky had gehoopt bij Steinert te studeren, woonde hij slechts een paar van zijn colleges bij voordat Steinert in 1978 overleed.
In 1981 schreef Gursky zich in aan de kunstacademie van Düsseldorf, waar hij les kreeg van het invloedrijke fotografenduo Bernd en Hilla Becher. Hun systematische, documentaire stijl van het vastleggen van industriële locaties liet een blijvende indruk achter op Gursky's benadering van fotografie. Andere opmerkelijke invloeden op zijn werk zijn onder meer de Britse landschapsfotograaf John Davies, wiens verheven, gedetailleerde composities Gursky's vroege straatfoto's vormgaven, en de Amerikaanse fotograaf Joel Sternfeld.
Gursky is het meest bekend om zijn grootschalige kleurenfoto's, vaak genomen vanuit verhoogde perspectieven, waarin hij stedelijke landschappen, architectuur en uitgestrekte door de mens gemaakte omgevingen vastlegt. Zijn vermogen om ingewikkelde details over te brengen vanaf grote afstanden, stelt hem in staat om thema's van globalisering en massaconsumptie te verkennen. Werken als "99 Cent II Diptychon" en "Rhein II" benadrukken zijn fascinatie voor zowel abstractie als realisme. "Rhein II" in het bijzonder werd in 2011 's werelds duurste foto en werd verkocht voor $ 4,3 miljoen op een veiling van Christie's.
Het werk van Andreas Gursky blijft conventionele fotografie uitdagen door de grenzen tussen realiteit en digitale manipulatie te vervagen. Zijn grootschalige, nauwkeurig gecomponeerde foto's leggen niet alleen de enormiteit van moderne ruimtes vast, maar weerspiegelen ook de complexiteit van het hedendaagse mondiale leven. Door zijn unieke aanpak heeft Gursky zichzelf gevestigd als een van de belangrijkste figuren in de hedendaagse fotografie, met een blijvende impact op zowel de kunstmarkt als de visuele cultuur.
Carrière en artistieke stijl
Gursky begon zijn carrière met fotografie in klein formaat, maar eind jaren 80 stapte hij over op grotere formaten en begin jaren 90 begon hij digitale beeldverwerking te gebruiken. Hoewel hij aanvankelijk beelden vastlegde zonder manipulatie, omarmde Gursky al snel technologie om zijn foto's te veranderen en te verbeteren. Zijn methodische benadering van fotografie weerspiegelt het conceptuele raamwerk van de Bechers, hoewel Gursky verder gaat dan hun minimalistische industriële catalogisering om bredere onderwerpen te verkennen. Hij fotografeert landschappen, architectuur en interieurs, waarbij hij spaarzaam maar met precisie kleur gebruikt.
In veel van zijn werken gebruikt Gursky computerondersteunde beeldverwerking om montages te maken die kunstmatige effecten produceren, waarbij realisme wordt gemengd met abstractie. Zijn werk uit 1993, “Montparnasse”, is hiervan een voorbeeld, waarbij hij digitaal afbeeldingen van een Parijs appartementengebouw aan elkaar naaide om een decoratieve, maar vreemd genoeg levenloze façade te creëren. Hoewel de afbeelding in eerste instantie plat lijkt, onthult nadere inspectie ingewikkelde details: mensen, meubels en het dagelijkse leven vastgelegd achter de ramen.
Een van zijn latere werken, “Mayday V” (2006), gebruikt vergelijkbare technieken om de Westfalenhalle af te beelden tijdens een technofeest. Het beeld, een torenhoge 18 verdiepingen tellende weergave van het evenement, combineert meerdere perspectieven om een betoverende, bijna surrealistische weergave van de locatie te creëren.
De rol van digitale manipulatie
Vóór de jaren 90 veranderde Gursky zijn afbeeldingen niet digitaal. Met de technologische vooruitgang begon hij echter openlijk computers te gebruiken om zijn werk te manipuleren, waarbij hij scènes creëerde die verder gingen dan wat het oog van nature kan vastleggen. Gursky's montages spelen vaak met de perceptie van realisme van kijkers. In "Madonna I" vergroot hij bijvoorbeeld digitaal het publiek bij een Madonna-concert, waardoor de grens tussen waarheid en fictie wordt vervormd.
In zijn serie “F1 Pit Stop” beeldt Gursky Formule 1-pitstops af, waarbij hij geordende, repetitieve composities creëert. De precieze lijnen en patronen geven de scènes een gestructureerd, homogeen gevoel. Toch verstoren subtiele onvolkomenheden in de herhaling de illusie van objectiviteit, wat leidt tot een heroverweging van de rol van fotografie bij het weergeven van de realiteit.
Wereldwijd perspectief en belangrijke werken
Gursky staat bekend om het fotograferen vanaf verhoogde uitkijkpunten, waardoor zijn werk een breed perspectief krijgt dat hele scènes omvat, zowel centrale als perifere elementen. Deze aanpak is met name geschikt voor het vastleggen van grote, anonieme ruimtes, zoals hoogbouw, kantoorinterieurs, effectenbeurzen en winkelomgevingen. Zijn werk houdt zich vaak bezig met thema's als globalisering en consumentencultuur.
Een van zijn meest iconische stukken, “99 Cent” (1999), portretteert het interieur van een 99 Cents Only-winkel in Los Angeles, waarbij de rijen netjes gerangschikte producten worden getransformeerd in een levendig kleurenveld. Op dezelfde manier biedt “Rhein II” (1999) een abstract beeld van de Rijn, met horizontale kleurbanden die de grens tussen landschapsfotografie en abstractie vervagen.
In zijn serie “Ocean I-VI” (2009-2010) gebruikte Gursky satellietbeelden met hoge resolutie in combinatie met digitale verbeteringen om grootschalige afbeeldingen van de oceanen van de aarde te creëren. Dit werk onderzoekt verder de vermenging van realiteit en manipulatie in zijn fotografie.
Succes op de kunstmarkt
Gursky's werk haalt consequent topprijzen op de internationale kunstmarkt. In 2011 vestigde zijn foto "Rhein II" een wereldrecord en werd verkocht voor $ 4,3 miljoen op een veiling van Christie's, waarmee het op dat moment de duurste foto ooit werd verkocht. Daarvoor had zijn "99 Cent" (2001) in 2006 al $ 2,26 miljoen opgebracht bij Sotheby's, en later datzelfde jaar werd "99 Cent II Diptychon" verkocht voor $ 2,48 miljoen bij Phillips de Pury & Company. In februari 2007 had een afdruk van dit werk $ 3,3 miljoen opgebracht.
Gursky wordt vertegenwoordigd door grote galerieën zoals Sprüth Magers, White Cube en Gagosian Gallery. Zijn werken maken deel uit van vooraanstaande internationale collecties en musea, waaronder het Museum of Modern Art in New York en de Tate Modern in Londen.
Tentoonstellingen en openbare collecties
Andreas Gursky heeft in zijn carrière aan talloze belangrijke tentoonstellingen deelgenomen, te beginnen met zijn eerste solotentoonstelling in Galerie Johnen & Schöttle in Keulen in 1988. Deze tentoonstelling markeerde het begin van zijn opkomst in de hedendaagse kunstwereld. Zijn debuut in de Verenigde Staten kwam in 1998 met een tentoonstelling in het Milwaukee Art Museum in Wisconsin, waar zijn monumentale foto's werden geïntroduceerd bij een Amerikaans publiek. Een van de meest cruciale momenten in zijn carrière was de retrospectieve in 2001 in het Museum of Modern Art (MoMA) in New York City. Deze retrospectieve verhoogde zijn internationale profiel aanzienlijk en bood een uitgebreid overzicht van zijn grootschalige fotografische werken. Gursky heeft zijn kunst ook tentoongesteld op grote internationale kunstevenementen, waaronder de Biënnale van Venetië in 1990 en 2004 en de Biënnale van Sydney in 1996 en 2000.
In 2007 werd in het Kunstmuseum Basel in Zwitserland een groot retrospectief gehouden waarin zijn bijdrage aan de hedendaagse fotografie werd benadrukt. Gursky's wereldwijde invloed werd verder verstevigd met zijn tentoonstelling in 2018 in de Hayward Gallery in Londen, waar meer dan 60 van zijn werken te zien waren, wat zijn unieke vermogen illustreert om uitgestrekte omgevingen te manipuleren en vast te leggen. Zijn werk wordt nog steeds tentoongesteld in galerieën en musea over de hele wereld, met solo- en groepstentoonstellingen die zich uitstrekken tot de afgelopen jaren, waaronder belangrijke tentoonstellingen in 2020.
Gursky's werken zijn te vinden in talloze prominente openbare collecties over de hele wereld. Het Museum of Modern Art (MoMA) in New York heeft zijn werk opgenomen in zijn gewaardeerde fotocollectie, samen met andere iconische instituten zoals Tate Modern in Londen en het Art Institute of Chicago. Gursky's fotografie is ook onderdeel van de permanente collectie van het Centre Pompidou in Parijs en het Metropolitan Museum of Art in New York, wat zijn betekenis in de wereld van moderne en hedendaagse kunst benadrukt. Zijn grootschalige werken zijn ondergebracht in het San Francisco Museum of Modern Art (SFMOMA), het Kunstmuseum Basel en het Hamburger Bahnhof Museum for Contemporary Art in Berlijn. Andere grote instituten zoals het Stedelijk Museum in Amsterdam en de National Gallery of Art in Washington DC hebben ook zijn werk in hun collecties, wat zijn status als een van de leidende figuren in de hedendaagse fotografie verder versterkt.
Selena Mattei
