De gele Christus (1889) van Paul Gauguin

Paul Gauguin, Zelfportret met aureool en slang , 1889. Olieverfschilderij op hout, 79 cm x 51 cm. Washington, DC: Nationale galerij van kunst.

Wie was Paul Gauguin?

Paul Gauguin (1848-1903) was een Franse schilder en graficus die nu wordt erkend als een van de meest invloedrijke kunstenaars van de late 19e en vroege 20e eeuw. Hij staat bekend om zijn experimentele kleurgebruik, zijn primitivistische stijl en zijn weergaven van het leven op Tahiti en andere delen van de Stille Zuidzee. Gauguin begon zijn carrière als effectenmakelaar, maar gaf dit beroep uiteindelijk op om zich fulltime met kunst bezig te houden. Aanvankelijk schilderde hij in een traditionele stijl, maar later raakte hij geïnteresseerd in het werk van de impressionisten en postimpressionisten. Hij werd vooral beïnvloed door het kleurgebruik en de wens om emoties op een directere manier uit te drukken. In de jaren 1890 begon Gauguin veel te reizen en vestigde zich uiteindelijk in 1891 op Tahiti. Hij was gefascineerd door de cultuur en tradities van het eiland en hij probeerde de schoonheid en authenticiteit ervan vast te leggen in zijn schilderijen. Hij begon ook te experimenteren met verschillende technieken en mediums, zoals houtsneden en keramiek. Ondanks zijn artistieke succes worstelde Gauguin een groot deel van zijn leven met armoede en slechte gezondheid. Hij stierf in 1903 op 54-jarige leeftijd. Tegenwoordig staat zijn werk hoog aangeschreven en is zijn invloed terug te zien in het werk van veel latere kunstenaars.

Paul Gauguin, Tahitiaanse vrouwen op het strand, 1891. Olieverf op doek, 69 cm x 91 cm. Parijs: Musée d'Orsay.

Wat zijn de stilistische eigenaardigheden van Paul Gauguin?

• Symboliek: Gauguin was een van de leidende figuren van de symbolistische beweging, die het gebruik van symbolen en metaforische beelden benadrukte om een diepere betekenis over te brengen. In zijn schilderijen gebruikte hij vaak symbolische motieven, zoals Tahitiaanse goden en godinnen, om spirituele en mystieke thema's te onderzoeken.

• Gewaagde kleur: Gauguin stond bekend om zijn gebruik van heldere, gedurfde kleuren, die hij gebruikte om emotie en gemoedstoestand uit te drukken. Hij gebruikte vaak vlakke kleurvlakken, zonder schaduw of gradatie, om een decoratief effect te creëren.

• Vereenvoudigde vormen: Gauguins schilderijen bevatten vaak vereenvoudigde, afgeplatte vormen, die hij gebruikte om de decoratieve kwaliteiten van zijn werk te benadrukken. Hij was ook geïnteresseerd in niet-westerse kunst, zoals de kunst van het oude Egypte en de Stille Zuidzee, wat zijn gebruik van vereenvoudigde vormen beïnvloedde.

• Juxtapositie: Gauguin plaatste vaak verschillende elementen in zijn schilderijen naast elkaar, zoals contrasterende kleuren of patronen, om visuele interesse en spanning te creëren. Deze techniek stelde hem ook in staat om contrasterende ideeën of thema's binnen zijn werk te verkennen.

• Verhaal: Veel van Gauguins schilderijen vertellen een verhaal of brengen een specifiek verhaal over, vaak gebaseerd op zijn ervaringen in Tahiti. Hij was geïnteresseerd in het verkennen van de mythen en legendes van de Stille Zuidzee, evenals het dagelijkse leven van de mensen die hij daar ontmoette.

Over het algemeen wordt het werk van Gauguin gekenmerkt door zijn gedurfde, decoratieve stijl, het gebruik van symboliek en verhalen, en zijn interesse in niet-westerse kunst en cultuur.

Paul Gauguin, Waar komen we vandaan? Wat zijn we? Waar gaan we heen , 1897. Olieverf op doek, 139,1×374,5 cm. Boston: Museum voor Schone Kunsten.

Over welke onderwerpen ging de kunst van Paul Gauguin?

• Tahitiaans leven: Een van de meest prominente thema's in het werk van Gauguin is zijn weergave van het Tahitiaanse leven. Nadat hij Frankrijk had verlaten op zoek naar een meer primitieve en authentieke manier van leven, bracht Gauguin vele jaren door op Tahiti en beeldde hij de mensen, landschappen en cultuur af die hij daar tegenkwam.

• Mythologie en spiritualiteit: Gauguin was diep geïnteresseerd in de mythologie en spiritualiteit van de Stille Zuidzee, en veel van zijn schilderijen bevatten afbeeldingen van Tahitiaanse goden en godinnen. Hij werd ook beïnvloed door zijn ervaringen met het katholicisme en de theosofie, en zijn werk weerspiegelt vaak zijn spirituele en mystieke overtuigingen.

• Intimiteit en sensualiteit: Gauguins schilderijen bevatten vaak intieme en sensuele afbeeldingen van vrouwen, vaak met een exotisch of geïdealiseerd karakter. Hij werd tijdens zijn leven bekritiseerd vanwege zijn objectivering van vrouwen en zijn kolonialistische houding ten opzichte van de mensen van Tahiti.

• Stillevens en interieurscènes: Naast zijn afbeeldingen van het Tahitiaanse leven, creëerde Gauguin tijdens zijn carrière ook veel stillevens en interieurscènes. Deze schilderijen bevatten vaak zijn interesse in symboliek en zijn liefde voor heldere, gedurfde kleuren.

• Zelfportretten: Gauguin heeft gedurende zijn hele carrière veel zelfportretten gemaakt, waarbij hij ze vaak gebruikte om zijn eigen identiteit en spirituele overtuigingen te onderzoeken. In deze schilderijen beeldt hij zichzelf vaak af in verschillende gedaanten en kostuums, wat zijn interesse in performance en theater weerspiegelt.

Paul Gauguin, De gele Christus, 1889. Olieverf op doek, 92×73 cm. Buffalo: Albright-Knox Art Gallery.

De gele Christus (1889)

The Yellow Christ is een schilderij van Paul Gauguin, voltooid in 1889. Het is een olieverf op canvas van 91,1 x 73,2 cm, nu in de collectie van de Albright-Knox Art Gallery in Buffalo, New York. Het schilderij toont een kruisigingsscène, met een Christus met een gele huid die aan een bruin kruis hangt tegen een landschapsachtergrond. De figuur van Christus wordt afgebeeld met gebogen hoofd en gesloten ogen, wat een gevoel van lijden en berusting uitstraalt. Zijn lichaam is langwerpig en misvormd, met overdreven handen en voeten, en zijn huid lijkt te gloeien met een buitenaards licht. Op de voorgrond knielt een groep vrouwen gekleed in traditionele Bretonse klederdracht neer in gebed, hun gezichten bedekt. Op de achtergrond staat een kleine groep figuren in een rij, twee van hen lijken hun gezichten naar de kijker te hebben gericht. Het schilderij valt op door het gedurfde kleurgebruik: de heldere achtergrond past goed bij de gele Christusfiguur. Het kleurgebruik dient ook om een gevoel van emotie en drama over te brengen, waarbij rood geweld suggereert en blauw kalmte en sereniteit. Het schilderij wordt vaak geïnterpreteerd als een symbool van Gauguins ontgoocheling over de katholieke kerk, die hij als corrupt en hypocriet beschouwde. Hij geloofde dat ware spiritualiteit te vinden was in niet-westerse religies en werd sterk beïnvloed door de mythologie en spiritualiteit van de Stille Zuidzee. Al met al is The Yellow Christ een krachtig en emotioneel geladen werk dat Gauguins vernieuwende kleurgebruik en interesse in spirituele en mystieke thema's laat zien. Het wordt beschouwd als een van zijn belangrijkste werken en een belangrijk voorbeeld van zijn post-impressionistische stijl.

Het kruisbeeld van Trémalo , Pont-Aven, een anonieme houten sculptuur, 189 x 133 cm.

Kruisbeeld van Trémalo Pont-Aven

Er zijn aanwijzingen dat het kruisbeeld van Trémalo, gelegen in de stad Pont-Aven, de gele Christus van Paul Gauguin mogelijk heeft geïnspireerd. Het kruisbeeld, dat Christus met een gele lendendoek afbeeldt, bevond zich in dezelfde kerk die Gauguin bezocht toen hij eind 19e eeuw in Pont-Aven woonde. Van Gauguin was bekend dat hij werd beïnvloed door de religieuze symboliek van de regio Bretagne, waar hij een tijd woonde. De gele kleur van de lendendoek in het kruisbeeld van Trémalo heeft mogelijk zijn aandacht getrokken en zijn eigen kleurgebruik in zijn schilderij van de gele Christus beïnvloed. Het is echter ook vermeldenswaard dat het bekend was dat Gauguin werd geïnspireerd door een verscheidenheid aan religieuze en culturele invloeden in zijn kunst, en dat de Gele Christus mogelijk door meerdere bronnen is beïnvloed, waaronder zijn eigen verbeeldingskracht. In ieder geval blijft het verband tussen het kruisbeeld van Trémalo en Gauguins Gele Christus een onderwerp van discussie en interpretatie onder kunsthistorici en wetenschappers.

De scheppingscontext

De Gele Christus van Paul Gauguin is gemaakt in de context van zijn tijd doorgebracht in de stad Pont-Aven, Bretagne, Frankrijk, aan het einde van de 19e eeuw. Gauguin voelde zich aangetrokken tot de traditionele cultuur en religieuze gewoonten van de regio, die hij een rijke inspiratiebron vond voor zijn kunst. De gele Christus werd geschilderd in 1889 en wordt beschouwd als een van Gauguins belangrijkste werken. Het gebruik van heldere, levendige kleuren en afgeplatte vormen is kenmerkend voor Gauguins stijl, beïnvloed door zijn ervaringen in Bretagne en zijn reizen naar andere delen van de wereld. De gele Christus wordt vaak geïnterpreteerd als een symbool van Gauguins afwijzing van het westerse christendom en zijn omarming van een meer primitieve, niet-Europese spiritualiteit. Het schilderij weerspiegelt Gauguins interesse in het onderzoeken van de verbanden tussen religie, natuur en cultuur en zijn geloof in de kracht van kunst om diepe spirituele waarheden uit te drukken. Ondanks het controversiële onderwerp werd Yellow Christ goed ontvangen door veel tijdgenoten van Gauguin en hielp hij zijn reputatie als leidende figuur in de opkomende symbolistische beweging te verstevigen.

Paul Gauguin, De groene Christus , 1889. Olieverfschilderij op hout, 92 cm x 73 cm. , Brussel: Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België.

De andere Christus van Gauguin

Het schilderij "The Green Christ" van Paul Gauguin is een krachtig en suggestief kunstwerk dat de diepe spirituele en artistieke visie van de kunstenaar belichaamt. Geschilderd in 1889 tijdens het verblijf van Gauguin in het kleine Franse stadje Pont-Aven, toont het schilderij de beproeving van de groene Christus op een naturalistische achtergrond. Het beeld van Christus wordt afgebeeld met langgerekte ledematen en een bijna uitgemergeld lichaam, wat de pijn en het lijden van de kruisiging benadrukt. Het gebruik van de felgroene kleur voor de achtergrond van het schilderij is opvallend en ongebruikelijk, omdat het een gevoel van buitenaardsheid en mysterie aan het werk toevoegt. De titel van het schilderij, "The Green Christ", heeft velen ertoe gebracht te speculeren over de symboliek achter de kleurkeuze. Sommigen geloven dat de kleur groen de groene en natuurlijke wereld vertegenwoordigt, in schril contrast met het lijden van de gekruisigde Christus. Anderen hebben gesuggereerd dat de kleur groen de levengevende eigenschappen van Christus vertegenwoordigt, die zichzelf opoffert voor de redding van de mensheid. In 'The Green Christ' gebruikte Gauguin eenvoudige, platte vormen en scherpe contouren om een gestileerde, bijna primitieve voorstelling van de kruisiging te creëren. Al met al is "The Green Christ" een krachtig en betoverend kunstwerk dat zowel Gauguins artistieke genialiteit als zijn diepe spirituele visie aanspreekt.