De bomen in de kunstgeschiedenis

Eenzame bomen, begeleide bomen, getuigende bomen...

"Sommige bomen bij huizen

sta in een gekantelde vrede

alsof het aangeeft, alsof het roept

wij, de rustelozen, de afgeleiden

inwoners van de wereld. Sommige bomen

geduldig staan. Dichtbij

naar onze kamers waar we het soms uitschreeuwen

voor een saamhorigheid

dat de storm herbergt

wij die geliefde gezichten verwoesten

voor een wet van tranen."

-Mariangela Gualtieri"

We zouden nog duizend gedichten nodig hebben, want als dit laatste bomen naast huizen plaatst, lijken ze soms alleen, of vergezeld van figuren of dieren, en soms zelfs als stomme en onbeweeglijke toeschouwers van ‘fantastische’ gebeurtenissen, net zoals de verhalen die worden verteld. in de Bijbel of in religie in het algemeen. Dit is waar kunst in beeld komt, die, in plaats van poëzie, de zojuist beschreven situaties vereeuwigt door middel van meesterwerken die de genoemde plant tot een vrij populaire aanwezigheid in figuratieve verhalen hebben gemaakt. Laten we beginnen met het onthullen van enkele werken die de boom als hoofdonderwerp hebben, en dan gaan we verder met het toevoegen van huizen, mensen en dieren, culminerend in die scènes waarin de natuur getuige is van gebeurtenissen die door God zijn ingesteld... Over solitaire bomen gesproken of bomen in het gezelschap van anderen, laten we beginnen met de eenzame, witte, droge en aardse hoofdpersoon van Egon Schiele's 'Kleine boom in de late herfst' (1911), een schilderij dat een kale boom afbeeldt bovenop een heuvel die is blootgesteld aan herfstwinden, de natuur transformeren in een weerspiegeling van de psychologische toestanden van de kunstenaar. Als we de stam zorgvuldig observeren, samen met de tak die naar rechts uitsteekt, doen ze ons in feite denken aan de trekken van een magere figuur, schijnbaar dansend of in beweging, die besluit zich op een heuvel te isoleren om de wind te trotseren, ondanks de wind. natuurlijke en nutteloze impotentie. Als we drie metgezellen aan onze avontuurlijke boom toevoegen, hebben we de iconische 'Four Trees' (1917), een schilderij van dezelfde meester. Het bijzondere ervan ligt in de donkere bomen op de voorgrond die tegen een landschap staan dat wordt verlicht door een zonsondergang die alleen de verre bergen en de lucht erboven verlicht. Veel kunsthistorici bieden een andere psychologische interpretatie van wat zojuist is beschreven en beweren dat de twee bomen aan de uiteinden van het doek sterker lijken dan die in het midden, alsof ze zinspelen op de overtuiging van de meester dat kunstenaars, vaak aan de rand van de samenleving, vinden soms meer geluk dan degenen die met geweld een conservatiever pad kiezen. Nu is het tijd om huizen aan de bomen toe te voegen, en ik zal dat doen door het werk van de iconische Picasso te noemen, de maker van 'La Rue des Bois' (1908), een landschap bedoeld om de kleine plaats net buiten Parijs te vereeuwigen. , dicht bebost, wordt gretig gedomineerd door de aanwezigheid van bomen, die, vergezeld van architectonische vormen, uitgebreide inspiratie putten uit het werk van Paul Cézanne, een stilistisch feit dat zowel blijkt uit de vormen als de kleuren van het werk in kwestie.

SAGA OF THE BOMEN 1 (2022)Schilderij door Alla Ronikier.

REFLECTION 10 (2020)Schilderij van Ella Joosten.

HET IS TERUG NAAR SCHOOL (2023)Schilderij van Alexandra Battezzati.

Laten we nu huizen vervangen door de menselijke figuur, door bomen en karakters samen te voegen tot één trefwoord voor een specifieke database, wat ons kan leiden naar het citaat van 'Abraham's Oak', een schilderij van de Amerikaanse kunstenaar Henry Ossawa Tanner. Het had tot doel de plek te vereeuwigen waar Adam, onder de blik van een eik, zijn tent opsloeg en een altaar voor God bouwde. De betreffende locatie, gelegen in het Midden-Oosten, werd inderdaad bezocht door de kunstenaar, maar hij trof daar een ernstig in verval zijnde eik aan. Om het te schilderen verwees hij naar een schilderij van Johann Friedrich Perlberg, een voorbeeld dat hij interpreteerde in een nachtelijk tafereel, verrijkt door de aanwezigheid van twee individuen die werden vastgelegd terwijl ze in het maanlicht liepen. Ten slotte straalt het werk, volgens schrijfster Stephanie Brommer, 'een mystieke vrede en spiritualiteit uit met het bleke licht van de maan en de symboliek van de eik, een majestueuze herinnering aan Abrahams jaren in Kanaän, eeuwen geleden.' We zijn nu aangekomen bij de combinatie van bomen en dieren, die geen beter voorbeeld konden vinden dan in de rijke interpretaties van Jan van Kessel de Oude, een Vlaamse schilder actief in het midden van de 17e eeuw. Hij stond erom bekend bomen nieuw leven in te blazen door kleurrijke vogels op elk van hun takken te plaatsen. In feite specialiseerde de meester zich in het maken van kleinschalige schilderijen, voornamelijk geïnspireerd door de fauna, die uiterst gedetailleerd waren. De schilder verwees naar de precisie van geïllustreerde wetenschappelijke verdragen uit die tijd, met als doel kunst om te zetten in een alomvattende studie, inclusief insecten en reptielen, maar ook bloemen en zeldzame voorwerpen uit verschillende delen van de bekende wereld. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat Van Kessel zich bij het creëren van het bovenstaande onderscheidde met een meer afstandelijke benadering van zijn voorgangers. Hij hechtte veel belang aan compositie en esthetiek, waarbij hij soorten vaak rangschikte alsof ze exemplaren in een verzamelkast waren. De Vlaamse kunst heeft ons uiteindelijk tot de conclusie van dit verhaal gebracht, dat culmineert in de religieuze gebeurtenis die Giotto uitbeeldt in 'De preek aan de vogels', een meesterwerk waarin de heilige in kwestie, Sint Franciscus, stopt op weg naar Bevagna. om het woord van God over te brengen aan een zwerm vogels die hem plotseling omringden. Dit alles gebeurt onder de 'ogen', of beter gezegd de takken, van twee bomen die aan de uiteinden van de steun zijn geplaatst, ontworpen door de kunstenaar om het landschap waarin de heilige scène zich afspeelt te synthetiseren. Het verhaal over bomen heeft eindelijk dit punt bereikt en wordt voortgezet in de hedendaagse tijd via het werk van de kunstenaars van Artmajeur...

HIBERNATION 2/3 (2023) Fotografie door Bettina Dupont.

Bettina Dupont: HIBERNATIE 2/3

Een mistig landschap wordt "verlicht" door het rood van een bloemrijke weide, waarvan de tinten worden weerspiegeld in de herfstbladeren van een boom die in het midden van de fotografische drager is geplaatst. Onze aandacht wordt echter beslist getrokken door de beelden van grote eieren die aan de "voeten" (wortels) zijn gerangschikt. Deze ‘levenscontainers’ zijn mogelijk uit nesten gevallen, die zich waarschijnlijk op de kruin van de boom bevinden, hoewel de eieren in kwestie te groot en te zwaar lijken om door zulke kwetsbare takken te worden ondersteund. Het visioen wordt nog mysterieuzer wanneer we, kijkend naar de eieren, het bestaan van open eieren opmerken, waardoor we ons afvragen welke wezens eruit zijn voortgekomen, waarbij we ons misschien de komst voorstellen van een nieuwe soort, nauw verwant aan kleinere dinosaurusrassen. Wat echter begrijpelijker lijkt, is de mogelijke betekenis van de boomfiguur, die, als symbool van groei, verval en wederopstanding bij uitstek, zou kunnen verwijzen naar het oude concept van de Kosmische Boom, bedoeld om de plant te identificeren als een soort verbinding tussen hemel en aarde, gerealiseerd door de uitbreidingen van zijn takken (lucht) en zijn wortels (aarde). Vergelijkbaar met wat zojuist is uitgelegd is de figuur van de Levensboom, een embleem van kennis, de wereld en het leven, dat in Bettina's werk concrete realisatie vindt in het beeld van het geboorte- en prenatale ei.

SUNLIT PINES (2020)Schilderij door Gary Westall.

Gary Westall: ZONVERLICHT PIJNEN

Verwijzend naar de woorden van de kunstenaar: het betreffende werk is ontstaan uit de observatie van de dennenbomen van Nedersaksen (Duitsland), met name die van het natuurgebied Kirchdorfer Heide, vlakbij het atelier van de schilder. Westall voegt eraan toe dat hij dit onderwerp vooral wilde portretteren omdat hij onder de indruk was van de manier waarop het door de zon werd "gestreeld", waardoor chromatische contrasten ontstonden tussen de blauwe lucht en het bruin, deels oranjebruin, van de hoge, slanke stammen. Wat mij betreft doet het nadenken over dit werk, dat het midden houdt tussen realisme en impressionisme, me denken aan de manieren waarop de boom is afgebeeld in de lange kunstgeschiedenis, die ik hier kort zal proberen samen te vatten. In de middeleeuwen en de renaissance werd deze plant dus vooral geassocieerd met christelijke thema's, vooral die van de erfzonde. Tijdens de 16e en 17e eeuw werd echter de landschapsschilderkunst geboren, een genre waarin kunstenaars belangstelling begonnen te krijgen voor verschillende soorten. Later schreven kunstenaars als Rembrandt, Rubens en Gainsborough dramatische, melancholische en typische herfstwarmte aan de boom toe. De boomstructuur werd in plaats daarvan met groot succes gebruikt door Titiaan, zozeer zelfs dat zijn groeperingen van planten werden voortgezet in de werken van Annibale Carracci, Poussin en Claude. De situatie veranderde echter drastisch tussen de 18e en 19e eeuw, toen de kunst het beeld van de boom op talloze verschillende manieren begon te exploiteren...

ENDURANCE (2023)Schilderij van Patrick Egger.

Patrick Egger: UITHOUDING

De woorden die de Artmajeur-kunstenaar heeft gekozen om de titel te begeleiden, die al vrij onthullend is over de uiteindelijke betekenis van het afgebeelde onderwerp, zijn: "de veerkracht van een boom die zich terugtrekt in de weinige oude takken die nog leven, ondanks de barre omstandigheden van de berg...". Wat zojuist is blootgelegd, doet ons eigenlijk nadenken over de bekende veerkracht van de plant in kwestie, die elk jaar trots overeind blijft staan, ondanks het verlies van zijn wellicht geliefde bladeren, zich ervan bewust dat er zeker momenten van wedergeboorte zullen komen, waardoor zijn kale takken weer groen. Ik heb echter een truc bedacht om andere mogelijke betekenissen aan het werk in kwestie toe te voegen, dat ik besloot te relateren aan een meesterwerk uit de kunstgeschiedenis, te beginnen met de titel. In feite zou het schilderij van Egger, gezien het onderwerp, de naam kunnen veranderen in 'De eenzame boom', waarbij het de titel zou aannemen die Caspar David Friedrich gaf aan een van zijn doeken uit 1822, waarop een geïsoleerde boom in een groen, bergachtig landschap te zien is. de protagonist. Om de overeenkomsten tussen de betreffende werken verder te versterken, verwijst de betekenis van Friedrichs schilderij ook naar de moed van een oude eik, die nu beschadigd en bedreigd wordt door enkele dreigende wolken die een soort koepel boven zijn bladerdak vormen. Wat de schilderijen echter onderscheidt is, naast het landschapsperspectief, de aanwezigheid, in het geval van ‘The Lonely Tree’, van een herder die schuilt onder de met bladeren bedekte takken, vanwaar hij zijn kudde veilig kan observeren. .