Foto gepubliceerd door het Rijksmuseum op zijn sociale netwerken @rijksmuseum
De president van de Franse Republiek, Emmanuel Macron, bracht op dinsdag 11 april 2023 een tweedaags staatsbezoek aan Nederland, het eerste bezoek van een Franse president aan dit land in 23 jaar.
Het Rijksmuseum in Amsterdam herbergt een wereldberoemde collectie kunst en historische artefacten, waaronder schilderijen van Nederlandse meesters als Rembrandt, Vermeer en Frans Hals. De vlaggenschiptentoonstelling van het Rijksmuseum in Amsterdam presenteert 28 van de 37 bekende schilderijen van Vermeer. Het wordt gehouden van 10 februari tot 4 juni 2023. Alle tickets waren binnen een paar dagen uitverkocht en op de zwarte markt worden ze verhandeld voor enkele duizenden euro's.
Op 13 april 2023 plaatste het prestigieuze Rijksmuseum een foto op sociale media waarop president Emmanuel Macron te zien is met zijn vrouw, Rijksmuseum-president Taco Dibbits en koning Willem-Alexander. Maar deze foto is verwarrend. Het lijkt alsof het is gemaakt door kunstmatige intelligentie.
Heeft Macron de Vermeer-tentoonstelling daadwerkelijk bezocht?
Programma's zoals Midjourney, een onafhankelijk onderzoekslaboratorium dat een gelijknamig programma voor kunstmatige intelligentie heeft ontwikkeld. Dit programma kan afbeeldingen maken van tekstbeschrijvingen, dankzij een speciale chatbot op Discord. Midjourney is vergelijkbaar met populaire tools zoals DALL-E en Stable Diffusion, maar verschilt qua stijl en niveau van AI-ontwikkeling.
Deze programma's ondervinden echter moeilijkheden bij het weergeven van handen. Vooral de weergave van de handen is een uitdaging voor de AI, omdat hun anatomie zeer complex is. Vingers zijn er in verschillende vormen en maten, en moeten realistisch worden weergegeven om de hand er natuurlijk uit te laten zien. Zelfs als de handen in een "ontspannen" positie zijn, moet rekening worden gehouden met informatie zoals rimpels en plooien op de gewrichten of schaduwen op de handpalmen.
Vanwege de complexe geometrie van handen is er (nog) geen standaard set lijnen of vormen die de AI als hand kan herkennen. De AI moet elke keer veel verschillende vormen vergelijken en kan soms zelfs meer dan zes vingers herkennen. Ook zijn er ongeveer 30 punten van geometrische verschillen in de menselijke hand, van de lengte en breedte van de vingers tot de metacarpale botten en de carpale gewrichten. Kortom, onze handen zijn zo complex en uniek dat hun geometrie een nog betrouwbaardere biometrische identificatie zou kunnen zijn dan ons gezicht. AI-software zoals Midjourney en dall-E staan erom bekend dat ze hun handen niet goed kunnen gebruiken.
Op de foto die het Rijksmuseum heeft vrijgegeven, is een vreemd gevormde hand te zien ter lengte van de onderarm van de president. Wat kan suggereren dat de afbeelding is gemaakt door de AI. Kijkend naar andere foto's van de Franse president, lijkt het erop dat deze handen normaal zijn.
Detail van de hand van de Franse president Emmanuel Macron
Verontrustender is dat de hand van de in 1968 geboren president van het Rijksmuseum Taco Dibbits lijkt op die van een zeer gerimpelde en misvormde "Hobbit". Maar op de foto van zijn profiel op Wikipedia zien zijn handen er normaal uit. Is hij bij dit bezoek aanwezig of heeft dit Rijksmuseum een nepfoto gemaakt?
Detail van de hand van Taco Dibbits, president van het Rijksmuseum
Twijfels over een schilderij van Vermeer op de tentoonstelling?
Deskundigen hebben aangekondigd dat de toeschrijving van een van de vier schilderijen van Vermeer in de National Gallery of Art in Washington DC is ingetrokken. Deze beslissing maakt een einde aan een decennialange discussie over de auteur van het schilderij, maar roept ook nieuwe vragen op over het leven van de Hollandse meester. Het meisje met een fluit is niet geschilderd door Johannes Vermeer, maar historici vertelden op een persconferentie dat het was gemaakt door iemand die uitgebreide kennis had van de technieken van Vermeer. Deze onthulling is in tegenspraak met het idee dat Vermeer alleen werkte.
Het Rijksmuseum handhaaft echter zijn eigen mening dat het een schilderij van de Nederlandse meester is en zegt dat het "toegeschreven wordt aan Johannes Vermeer" in de museumcatalogus. Hoofd Schilderijen en Beeldhouwwerken Pieter Roelofs zei dat de twee galerieën hadden afgesproken om op dit moment niet akkoord te gaan, maar verder onderzoek tijdens de tentoonstelling zou van gedachten kunnen veranderen.
Op het moment van publicatie heeft het Rijksmuseum nog niet gereageerd op ons verzoek om commentaar.
Selena Mattei
