Wie is Adolfo Leirner?
Adolpho Leirner, een in Londen opgeleide textielingenieur met Poolse afkomst, bezit een verzameling Braziliaanse constructieve kunstwerken. Hij heeft deze kunstwerken genereus uitgeleend voor tentoonstelling in musea en galerijen, niet alleen in Brazilië maar ook internationaal, waaronder gerenommeerde locaties zoals het Guggenheim in New York, het Reina Sofía in Madrid en het Centre Pompidou in Parijs.
Deze collectie, samengesteld en verzameld door Adolpho Leirner, een kunstmecenas afkomstig uit São Paulo, werd tussen 2005 en 2007 aangekocht door het Museum voor Schone Kunsten, Houston. Het biedt een boeiend venster op de transformerende decennia van de jaren vijftig en zestig, toen Brazilië , gedreven door economische groei en modernisering, ontpopte zich als een prominente kracht in het sociale en culturele landschap van de regio. Twee cruciale gebeurtenissen bepaalden de optimistische geest van deze periode: de oprichting van de Biënnale van São Paulo in 1951 en de inauguratie van Brasília, de futuristische nieuwe hoofdstad, in 1960. Onder invloed van deze historische mijlpalen hebben kunstenaars uit de as São Paulo-Rio de Janeiro omarmde de erfenis van het Russische constructivisme, het Nederlandse neoplasticisme en, met name, de Ulm School of Design in Duitsland, om de kenmerkende en fijn genuanceerde stem van het Braziliaanse constructivisme te smeden. De Adolpho Leirner-collectie omvat bijna honderd objecten, zorgvuldig georganiseerd in zes thematische curatoriële clusters: Samson Flexor en Atelier Abstração, Grupo ruptura en Arte Concreta, Grupo Frente, Neo-Concretos, Grafische Kunst en Design, en de Onafhankelijken.
Adolpho Leirner werd in 1935 in São Paulo geboren als zoon van Pools-Joodse immigranten die in de jaren dertig in Brazilië arriveerden en waagde zich in 1953 naar Engeland om studies in textieltechniek en design te volgen. Tijdens zijn vierjarige verblijf maakte hij kennis met de erfenis van internationale constructivistische bewegingen uit het begin van de twintigste eeuw. Tegelijkertijd ontwikkelde hij een diepe passie voor architectuur en design. Bij zijn terugkeer naar Brazilië eind jaren vijftig verlegde Leirner zijn focus naar Braziliaanse decoratieve kunsten en hedendaagse kunst. In 1961 verwierf hij het inaugurele kunstwerk dat uiteindelijk de hoeksteen zou vormen van zijn kenmerkende collectie: "Em vermelho [In Red]" (1958) van de kunstenaar Milton Dacosta (1915–1988). Leirner, die zich van nature aangetrokken voelde tot het Braziliaanse constructivisme, zag de afnemende populariteit ervan in de jaren zestig, toen figuratieve trends als de pop-art centraal kwamen te staan. Op dit moment besloot hij zijn verzamelinspanningen te concentreren op de Braziliaanse geometrische en constructieve abstractie. Door directe interacties met levende kunstenaars en invloedrijke handelaars verwierf hij methodisch voorbeeldige werken uit deze cruciale stromingen in zijn thuisland. Als kunstverzamelaar combineert Leirner een diepgaande liefde voor kunst naadloos met een diepgaand gevoel van sociale verantwoordelijkheid. In een alom bekende verklaring over de betekenis en het doel van verzamelen, ontleend aan het boek ‘Constructive Art in Brazil: The Adolpho Leirner Collection’, georganiseerd door kunsthistoricus Aracy Amaral, schetst Leirner op welsprekende wijze zijn filosofie: ‘Verzamelen is het koesteren van liefde. affaire, een passie; het is om bevindingen bloot te leggen in een spel van zoeken en vinden, die allemaal deel uitmaken van mijn leven. Tegelijkertijd onderstreept hij de ethische verantwoordelijkheid die inherent is aan verzamelen: '...verzamelaars begrijpen dat ze hun collecties niet alleen verzamelen voor persoonlijke bevrediging, maar ook voor de verbetering van de samenleving, en dat ze deze dus beschermen en behouden.'
De Adolpho Leirner-collectie van Braziliaanse constructieve kunst vertegenwoordigt een cruciaal onderdeel van het Latijns-Amerikaanse kunstinitiatief in het Museum voor Schone Kunsten, Houston. Dit veelzijdige initiatief omvat de Latijns-Amerikaanse kunstafdeling en haar onderzoekstegenhanger, het International Center for the Arts of the Americas (ICAA). Het hoofddoel van dit tweeledige initiatief, opgericht in 2001, is het verwerven, tentoonstellen, onderzoeken en voorlichten van het publiek over de diverse artistieke output van Latijns-Amerikanen en Latino's. Dit omvat kunstenaars afkomstig uit Mexico, Midden- en Zuid-Amerika en het Caribisch gebied, evenals kunstenaars van Latijns-Amerikaanse afkomst die in de Verenigde Staten wonen en werken.
De Adolpho Leirner-collectie in 5 punten
Zijn eerste aankoop
Toen hij eind jaren vijftig terugkeerde naar Brazilië, verlegde Leirner zijn aandacht naar het rijk van de Braziliaanse decoratieve en hedendaagse kunst. Het was in 1961 dat hij zijn eerste aankoop deed, wat het begin markeerde van wat uiteindelijk zou uitgroeien tot zijn onderscheidende collectie. Dit inaugurele stuk was "Em vermelho", een schilderij uit 1958 gemaakt door Milton Dacosta (1915–1988).
Een verzameling samenstellen
Gedreven door een natuurlijke neiging tot het Braziliaanse constructivisme, werd Leirner zich scherp bewust van de afnemende aandacht die het in de jaren zestig kreeg, waarbij opkomende trends zoals de pop-art in de schijnwerpers kwamen te staan. Geconfronteerd met deze verschuiving maakte Leirner een bewuste keuze om zijn verzamelinspanningen te richten op de Braziliaanse geometrische abstractie. Deze strategische verschuiving werd in de eerste plaats mogelijk gemaakt door zijn directe betrokkenheid bij levende kunstenaars en invloedrijke kunsthandelaren, waardoor hij methodisch uitzonderlijke werken kon verzamelen die deze cruciale stromingen in zijn thuisland vertegenwoordigden.
Van São Paulo tot Houston
Gedurende de jaren van 2005 tot 2007 heeft het Museum voor Schone Kunsten, Houston, met succes de Adolpho Leirner-collectie van Braziliaanse constructieve kunst veiliggesteld. Deze aankoop werd herdacht met de tentoonstelling "Dimensions of Constructive Art in Brazil: The Adolpho Leirner Collection" in 2007, die de eerste uitgebreide presentatie van de collectie in de Verenigde Staten markeerde.
Een frisse academische focus
Samen met de tentoonstelling van 2007 organiseerde MFAH een belangrijk symposium met de titel "Concretisme en neo-concretisme: vijftig jaar later." De daaropvolgende publicatie, "Building on a Construct" (2009), synthetiseerde het meest recente onderzoek naar concrete en neo-concrete artistieke stromingen in de Braziliaanse kunst van na de Tweede Wereldoorlog.
Op openbare vertoning
De inhuldiging van het Kindergebouw bij MFAH in 2020 vertegenwoordigde de eerste permanente tentoonstelling van Latijns-Amerikaanse kunst in het gebouw. De debuuttentoonstelling 'Constructed Dialogues' toont een samengestelde selectie werken uit de Leirner-collectie.
Drie vragen voor Adolpho Leirne
Adolpho, wat houdt het verzamelen volgens jou in?
Verzamelen staat voor mij gelijk aan het cultiveren van een diepe liefde en passie; het impliceert een voortdurende zoektocht, een schattenjacht die een integraal onderdeel van mijn leven is geworden.
Wat motiveerde zowel jou als Fulvia?
Fulvia en ik deelden vanaf het begin een gemeenschappelijke ambitie. We wilden een omgeving creëren die volledig anders was dan onze respectievelijke gezinswoningen. Dit streven omvatte alles, van de geschenken die we op onze bruiloft uitwisselden tot de eerste items die we als stel samen kochten. Toen we bezittingen begonnen te verzamelen, werd elke nieuwe toevoeging naadloos geïntegreerd in ons dagelijks leven thuis, of het nu ging om kunstwerken, serviesgoed, vloerkleden of andere voorwerpen.
Kunt u iets meer vertellen over de morele plicht die gepaard gaat met de rol van een kunstverzamelaar?
Verzamelaars moeten erkennen dat hun collecties een tweeledig doel dienen, dat verder reikt dan alleen persoonlijk genot en ten goede komt aan de samenleving. Daarom is het absoluut noodzakelijk om deze stukken zorgvuldig te onderhouden en te behouden ten behoeve van toekomstige generaties. Verzamelen draagt inherent een zware sociale verantwoordelijkheid met zich mee.
Selena Mattei
